256 - Een leven in het teken van Cliff Richard – Harry de Louw

 

In de jaren vijftig was de Amerikaanse jeugd idolaat van allerlei rock & roll-sterren. Jongelui wilden meer weten over die artiesten en als het mogelijk was zouden ze graag oog in oog met ze willen staan. Ondernemende fans – letterlijk: fanatici, fanatiekelingen – richtten een fanclub op. Meestal kon je daar voor een klein bedrag per jaar lid van zijn. Je kreeg dan een biografie toegestuurd, een foto, soms met handtekening en een aantal keren per jaar een zelfgemaakt (gestencild) tijdschrift. Toen de rock & roll zich vanuit Amerika verspreidde naar Europa, en dus ook naar Nederland, kregen wij eveneens met dit fenomeen te maken.

   Harry de Louw (1945-2009) was bijna een halve eeuw betrokken bij het wel en wee van Cliff Richard. Op 27 maart 2008 was hij bij mij in Oegstgeest.

 

Harry de Louw luisterde in zijn geboortestad Utrecht in zijn jonge jaren thuis naar de draadomroep. Op één van de vier kanalen kon je lichte muziek van niet-Nederlandse zenders horen. Programma’s als ‘Spielereien mit Schallplatten’ van Chris Howland (NWDR), ‘Saturday Club’ met Brian Matthew (BBC Light Programme, op zaterdagmorgen) en ‘Easy Beat’ met de Johnny Howard Band en wekelijkse gasten (idem, op zondagmorgen) brachten hem op de hoogte van de muziek rond 1960. Speciale voorkeur voor een bepaalde artiest had hij niet.

   Onder zijn favorieten rekende hij ondermeer Bobby Rydell, de Everly Brothers, Johnny Preston en Paul Anka.

 

 

 

 

 

Een kennis bracht een Japanse pick-up van het merk Columbia voor hem mee. Zijn eerste plaat kon hij echter pas kopen toen hij op zijn veertiende verjaardag genoeg geld kreeg. Bij Vroom & Dreesmann vond hij in de platenbakken een plaatje van de film ‘Expresso Bongo’, met Cliff Richard in de hoofdrol. Dat Cliff Richards EP’tje (met kleurige hoes) op hetzelfde merk als zijn pickup was uitgebracht (Columbia) gaf de doorslag voor de aankoop.

   Op school wist hij van een vriendje nog wat oude singles te bemachtingen van die zelfde zanger: ‘Living Doll’ en ‘Mean Streak’ (beide uit 1959).

 

 

 

 

Harry wilde wel eens wat meer weten van Cliff Richard. Maar in bladen als Tuney Tunes, Muziek Parade en Songwereld vond hij weinig echte informatie. Wel las hij dat er in Harmelen een Cliff Richard-fanclub was opgericht. Hij stuurde een briefje, maar kreeg nooit antwoord. Later ontdekte hij dat er in Enschede een algemene rock & roll-fanclub bestond. Dat leek hem wel wat. Harry vroeg een proefnummer aan en kwam in contact met Gerard Drost.

   De Louw begon nu ook de Engelse muziekkrant New Musical Express te lezen. Daar stond zoveel informatie in over Cliff Richard en de Shadows, zijn begeleidingsgroep, dat Gerard en hij het blad ‘It’s Cliff Time’ gingen uitgeven. Harry verzamelde het nieuws en Gerard gaf het blad uit. Na een tijdje waren er bijna 300 leden/abonnees bij de Nederlandse Cliff Richard Fanclub.

 

 

 

 

Op 6 april 1962 kwam Cliff voor de eerste keer naar Nederland. Harry de Louw stond op Schiphol. Vanwege zijn status als fanclubleider kreeg hij een speciaal toegangsbewijs zodat hij onder aan de vliegtuigtrap mocht staan. “De entourage rondom een ster heeft me altijd getrokken. Het ging me niet speciaal om Cliff. Ik ben trouwens nog te zien op de opnamen die de NTS van de aankomst gemaakt heeft”.

   Cliff logeerde tijdens zijn verblijf in het Amsterdamse hotel Krasnapolsky. “Heel wat aanhangers probeerden een handtekening te krijgen. Een van hen was gitarist Jan Akkerman”.

 

Tijdens het optreden voor 4.000 aanhangers in Ahoy, Rotterdam, liep de situatie aardig uit de hand. “De vlam sloeg in de pan”, wist De Louw zich nog te herinneren. “Vooral tijdens enkele rock & roll-medleys. Het was beangstigend. Het optreden moest tijdelijk stopgezet worden”.

   In de krant van die tijd was te lezen: “Veel gillende jongelui waren naar het podium gestroomd en tijdens het optreden van Richard beklommen zij het toneel. Hij moest ophouden toen hij bezig was met zijn derde song. Haastig verdween hij achter de coulissen, maar tot drie maal toe probeerde hij terug te komen. De jongelui wisten van geen ophouden. Herhaalde malen werden de meest brutalen van het podium geduwd door ‘Cliff-bewakers’.

   Even leek het of de rock ’n roll zanger zichzelf niet meer de baas was, maar op aandringen van zijn managers trad hij weer voor het voetlicht. Nog eenmaal zou hij zingen en wel de titelsong van zijn laatste film ‘The Young Ones’ dat als nummer één op de hitparade staat. Het lukte niet, het publiek drong zo op, dat de zanger weer vluchtte”.

   De organisatoren ‘hadden nog nooit zoiets meegemaakt’.

 

 

 

 

 

Harry de Louw kreeg de smaak te pakken. Omdat zijn vader bij de Spoorwegen werkte kon hij vrijwel gratis reizen, zelfs naar het buitenland. In juli 1963 maakte hij van dat voordeel gebruik door samen met Gerard Drost naar een optreden van Cliff in het Engelse Blackpool te gaan. Ze belandden nog in het ziekenhuis door een valpartij onderweg met hun Lambretta-scooter.

   Nadat Drost als bladmaker afhaakte ging Harry samenwerken met de Amsterdammer Anton Husmann die op 1 januari 1961 de Dutch Cliff Richard & Shadows Fanclub had opgericht. Hij legde bovendien contacten met diskjockey Cees van Zijtveld die in 1964 elke maandagavond de ‘Cliff Richard Show’ op Radio Veronica presenteerde.

   De Louw was intussen ook manager geworden van de Utrechtse groep de Mods. Door zijn contacten was Van Zijtveld bereid als producer van die groep op te treden, maar zonder al te veel succes.

   Harry solliciteerde tevens bij diverse muziekbedrijven, onder andere bij Bovema-EMI, de platenmaatschappij van Cliff Richard en de Beatles, zonder aangenomen te worden.

 

Hoe was dat nou, die contacten met Cliff vroeg ik hem. Had je überhaupt (menselijk) contact met de grote ster?

   De Louw had zeker een band met de zanger. Als hij hem weer eens afhaalde op Schiphol of hem bij een optreden opzocht, kwam Cliff altijd naar hem toelopen om hem te begroeten. Als hij er niet bij was, kreeg hij een volgende keer zelfs te horen: “Ik heb je gemist”.

   Cliff ging zich echter geleidelijk aan distantiëren van het fenomeen fanclub. Als gevolg daarvan werd de Britse fanclub opgeheven. Maar veel van die leden stapten over naar de Nederlandse organisatie, die zodoende behoorlijk uitgroeide en zich ging opstellen als een internationale vereniging met een in het Engels gedrukt tijdschrift, ‘Dynamite [International]’ (genoemd naar een van Cliffs eerste hits). Van dit blad verscheen het 236ste nummer kort voor mijn gesprek met Harry de Louw.

   In de beginfase van de internationale vereniging ontstonden er financiële problemen bij de Engelse administratie. De organisatie van Cliff zuiverde dat bedrag, enkele duizenden ponden, aan.

 

 

Cliff stond dus wel degelijk achter zijn aanhang, maar hield tegelijk duidelijk afstand, zeker op het persoonlijke vlak. Het is niet onmogelijk dat hij dat geld fourneerde om een schandaal te voorkomen.

   Op verzoek van Cliff persoonlijk ook werd de naam ‘fanclub’ gewijzigd in ‘movement’. Maar de beweging is nooit structureel door hem financieel gesteund. Wel hebben er altijd goede en rechtstreekse contacten bestaan met zijn publiciteitsman Bill Latham en andere leden van zijn organisatie.

   Dat de club geen fanclub was bleek ook uit het vistitekaartje van Harry de Louw, in vier kleuren gedrukt. Hij noemde zich ‘media officer’. In ‘Dynamite’ heette hij ‘senior editor’. Het blad stond, voor wie in de carrière van de ster geïnteresseerd was, boordevol informatie. Er zijn contacten in de hele wereld, van Canada en Zuid-Afrika tot Australië en Japan.

 

 

 

 

Hoe ging dat toen je je vrouw Trees leerde kennen? Wat vond die ervan dat je leven in zekere zin in het teken stond van een andere man?

   De Louw vertelde dat dat nooit een probleem was. Sterker nog, ze gingen op hun huwelijkreis in januari 1969 naar Engeland. Bij hun trouwen hadden ze al een gelukstelegram van Cliff en de Shadows ontvangen. Ze bezochten een concert op 15 januari dat Cliff samen met de Settlers gaf in de Londense Royal Albert Hall. Het was een optreden voor het Tear Fund, een christelijke hulporganisatie om armoede en andere problemen in de wereld te bestrijden.

   Toen ze bij die gelegenheid op hem afliepen, aarzelde de zanger niet en zong spontaan waar iedereen bij was zijn grote hit ‘Congratulations’. Dat lied had hij tijdens het Eurovisie Songfestival in 1968 gelanceerd en bereikte daarmee zoals in die tijd voor Engelse inzendingen gebruikelijk niet de eerste maar de tweede plaats.

   Cliff nodigde Trees en Harry uit om na afloop met hem en het hele gezelschap te dineren. Ook Cliffs moeder was erbij.

   Voor het jonge echtpaar was het een onvergetelijke en feestelijke bijeenkomst. Pas om drie uur ’s nachts liepen ze weer door Londen.

 

 

 

 

Cliff Richard wordt wel eens een ‘homofiele dominee’ genoemd, vertelde Harry de Louw. Maar over het leven achter de façade was, wist hij, niet zoveel bekend. Alleen Bruce Welch, een van zijn muzikale begeleiders, wilde nog wel eens stevig roddelen. Benieuwd was Harry naar het boek dat de Britse journaliste Penny Junor zou gaan publiceren. Voor het eerst namelijk had de zanger aan iemand uit de mediawereld toestemming gegeven een tijd met hem samen op te trekken.

   Menigeen was er verbaasd over dat Cliff zich zo openlijk christelijk opstelde. In de wereld van ‘sex, drugs en rock & roll’ was dat nogal ongebruikelijk. Maar was de carrière van Cliff dan niet uniek? Was er één andere popzanger die na een halve eeuw nog levend en in goede gezondheid aan de top stond? 

 

Begin 2007 was Cliff op toernee in het Midden Oosten. Tijdens een interview in Dubai ‘liep hij weg, omdat een reporter van Emirates Today het had aangedurfd zijn seksuele geaardheid aan de kaak te stellen. De vragen over zijn seksuele voorkeur irriteerden hem zodanig dat hij halverwege het gesprek opstapte. Ondanks hardnekkige geruchten over vermeende homoseksualiteit houdt de zanger vol dat hij ‘op vrouwen valt’’.

   Hij bevestigde daarmee nog eens wat hij in 1996 expliciet stelde: “I’m aware of the rumours, but I’m not gay. There is no room in my life for drugs, fights, divorce, adultery, sadism, unnecessary fuss and sex”.

 

Op zichzelf maakt het niet uit of Cliff nu homo- en/of heterosexueel is. Hij is echter een ster geworden in een tijd dat je voor een afwijkende geaardheid nog niet kon uitkomen. Het zou nu niet meer geloofwaardig overkomen als hij na een halve eeuw ineens uit de kast zou komen. Juist dat trouw, standvastig en professioneel doorgaan is bij wijze van spreken een handelsmerk geworden. Cliff is nooit een uit de band springende rocker geweest. Hij was altijd de lieveling van degelijke moeders, zo veilig als de ‘bank van Engeland’.

   Toch zijn er allerlei aanwijzigingen voor intieme relaties met andere mannen. Zo deelde hij een landgoed in Weybridge met Bill Latham, die hij leerde kennen als ‘leader in a Christian youth organization called Crusaders which arranged Bible studies and outdoor activities for teenage boys’, aldus biograaf Steve Turner.

 

 Bill Latham en Cliff Richard

 

Enkele jaren geleden maakte hij kennis met de Amerikaanse priester John McElynn. “By the middle of 2000 it would be true to say that McElynn was Cliff’s best friend and had taken up the mentor position in his life previously occupied by Bill Latham”, volgens die zelfde Turner.

   Toen de relatie van de twee in 2005 naar buiten kwam en omschreven werd als ‘almost like a marriage’, voelde de zanger zich genoodzaakt zijn gramschap uit te spreken tegenover de pers met z’n ‘obsession with the private lives of the famous. What does bother me is the idea that the people in my private life get dragged into something that is the consequence of my fame. They’ve done nothing to deserve that kind of treatment’.

   McElynn woonde ondermeer in Fort Lauderdale, Florida, in een appartement dat eigendom is van de zanger, vertelde Harry de Louw.

 

Op de website van Channel 4 werd nog eens gesteld dat Cliff veel aanhangers had die zelf homoseksueel zijn. Harry de Louw noemde me tijdens het gesprek de namen op van enkele gerenommeerde medewerkers van de publieke omroep die het blad ‘Dynamite’ regelmatig gelezen hebben. Onder hen herkende ik diverse homoseksuelen.

   Cliff Richard heeft mijns inziens overigens recht op een privé-leven. Waar bemoeien we ons mee? Maar hij heeft de pers nu eenmaal nodig om bekendheid te geven aan de activiteiten die een artiest onder de aandacht moet brengen.

 

 

 

 

De carrière van Cliff heeft zoveel hoogtepunten dat het onmogelijk is die in kort bestek op te sommen. Op een moment dat hij door velen misschien een beetje vergeten was, verscheen hij ineens in miljoenen huiskamers. Op 3 juli 1996 regende het pijpenstelen tijdens het tennistoernooi van Wimbledon, dat een paar dagen later door de Nederlander Richard Krajicek gewonnen werd. Cliff zat op een overvolle tribune te wachten totdat het weer droog werd. Tot verbazing van de toeschouwers begon hij te zingen.

   Cliff zat temidden van allerlei beroemde tennisspeelsters, waaronder Martina Navratilova en Pam Shriver, en die begonnen allemaal enthousiast mee te doen. Ze stonden op en zwaaiden met hun armen op de melodie. “The Americans don’t know the songs at all”, vertelde Cliff na afloop aan een reporter en dat is altijd een heet hangijzer geweest: Cliff heeft wel een paar hits in de VS gehad (waaronder ‘Devil Woman’, op nummer 6), maar hij is er nooit echt doorgebroken. Op Wimbledon zong hij onder andere ‘Living Doll’, ‘Summer Holiday’, ‘The Young Ones’, ‘Congratulations’ en ‘All Shook up’ van zijn idool Elvis Presley.

 

 

Ondanks die onverwachte promotie leek het toch bergafwaarts te gaan met de plaatverkopen. Hoe lang moet je als platenmaatschappij dan nog doorgaan, is de vraag. Veertig jaar na zijn eerste hit ‘Move It’ vierde Cliff zijn jubileum in de Royal Albert Hall.

   Robert Long was erbij: “Cliff Richard vond en vind ik prachtig. Afgelopen december ben ik in Londen geweest bij zijn 40-jarig jubileum. Fantastisch. De Royal Albert Hall zat vol met drieduizend mensen, het was één grote liefde richting podium. En terecht, want daar stond iemand van wereldklasse. Cliff is één van de mensen door wie ik in het vak ben gegaan. Vanaf het moment dat ik hem zag optreden, ontstond er een onbedwingbaar verlangen om dat ook te doen”, meldde Long in de AVRO-bode.

 

 

 

 

In die tijd liep zijn exclusieve overeenkomst met EMI af. Cliff nam in 1999 nog een nieuw nummer op voor de kerst, een bewerking van het aloude ‘Auld Lang Syne’. Hij had het omgedoopt in ‘Millennium Prayer’. EMI zei nee en besloot op dat moment afscheid van zijn voormalige topartiest te nemen.

   In de Telegraaf deed Henk van der Meyden er verslag van: “EMI, waar Cliff maar liefst 41 jaar onder contract stond en die 250 miljoen platen van hem verkocht, zag niets in het project en weigerde de single uit te brengen. ‘Men liet mij voelen’, vertelde de zanger, ‘dat men geen commercieel succes in ‘The Millennium Prayer’ zag. Men had geen enkel gevoel dat zo’n nummer enige hitpotentie zou hebben.

   Zelf geloofde ik daar wel in. Bij een plaat gaat het om het goede product, maar ook om de juiste timing. En ik had de indruk dat men aan het eind van de eeuw toch wel gevoelig zou zijn voor deze song. Het is een lied dat iedereen die gelooft aanspreekt, maar ook degenen die niet geloven, maar juist in deze tijd heel sterk ergens naar op zoek zijn’”.

   Cliff nam contact op met de kleine maatschappij Papillon Records in Londen van Mike Andrew en Roy Eldridge. “Daar was men meteen enthousiast, voelde men aan dat dit wel eens een enorm succes zou kunnen worden. Dat kun je nooit echt beredeneren, maar zij hadden dezelfde intuïtie als ik. Mijn single werd [daarna] helemaal genegeerd door alle radiostations. De ophef die daarover echter in de pers verscheen, maakte het publiek nieuwsgierig”.

   ‘Millennium Prayer’ bereikte de bovenste plaats van de Engelse hitparade en haalde een verkoop van een miljoen singles. Daarmee was het een van de grootste krakers, zo niet de allergrootste single-bestseller, die Cliff Richard ooit had.

   Henk van der Meyden sprak van ‘een wel heel persoonlijke triomf’ en hij legde hem in de mond: “Natuurlijk geeft het me voldoening dat ik zonder de hulp van de dj’s toch een nummer 1-hit gemaakt heb. Maar waarom behandelt men mij niet op dezelfde manier als Britney Spears, Elton John of Boyzone? Die kunnen allemaal goed zingen, maar de dj’s draaien hen zo vaak dat ze na een week meteen op nummer 1 staan. Zo hoort het ook! Maar ik moest er voor vechten. Het publiek en de pers hebben me daarbij geholpen’.

 

 

Harry de Louw maakte die gloriedagen niet bewust mee: hij was geveld door een ‘tia’. Maar erop terugkijkend zei hij: die Engelse platenjongens waren ex-medewerkers van EMI. Ze onderkenden het talent van Cliff Richard en waren dolblij dat ze zijn kerstlied mochten uitbrengen.

 

Vanaf ‘Millenium Prayer’ heeft Cliff Richard, vertelde Harry, het heft zelf in handen genomen. Hij heeft geen exclusief artiestencontract meer willen afsluiten. Hij maakt zijn opnamen in eigen beheer en laat ze distribueren door derden. Dat kan EMI zijn, maar ook Universal of wie ook. EMI Nederland heeft het intussen laten afweten: nieuwe cd’s van Cliff Richard worden in ons land niet eens meer uitgebracht.

   Cliff heeft zijn eigen bedrijf, waar ook zijn belangrijkste medewerkers aandelen in hebben, tot soms tien procent toe (Bill Latham). Hij heeft altijd veel aan liefdadigheid gedaan. Zo liep Cliff in 2008 samen met zijn vriendin Olivia Newton-John langs de Chinese Muur om geld te werven voor de kankerbestrijding. In stilte heeft hij bovendien allerlei mensen geholpen waaronder gitarist Jet Harris (1939-2011). Die was de basgitarist van de Shadows, maar kon niet van de fles afblijven zodat hij uit de groep gezet werd en Brian Locking zijn plaats innam. Maar Cliff heeft hem altijd geholpen, meldde Harry de Louw. En zo gaat de tijd verder. Hoe lang blijft hij nog zingen? Hoe lang zou Harry de Louw nog doorgaan met zijn ‘beweging’? Tot zijn dood, bleek nog geen jaar later.

 

 

 

 

Toen ik aan het einde van het gesprek opmerkte dat het om drie Harry’s ging, Harry Webb (de eigenlijke naam van Cliff Richard), Harry de Louw en Harry Knipschild, fronste de ‘media officer’ zijn wenkbrouwen. “Weet je dat niet? De zanger heeft zijn naam formeel laten wijzigen. Bij de burgerlijke stand is de naam Harry Webb omgezet in Cliff Richard. De gewone naam gaf steeds maar ellende bij paspoortcontroles. Op zijn paspoort staat nu Cliff Richard. Sir Cliff Richard om precies te zijn. Ik zal je een scan van zijn paspoort sturen, dan zie je het zelf”.

   Een paar uur later bij het openen van mijn mail-box constateerde ik dat hij gelijk had.

 

 

***

 

Harry de Louw werkte vanaf 1988 als credit manager bij DTZ Zadelhoff. Tijdens het gesprek benadrukte hij dat hij van alle soorten muziek hield, ‘van Abba tot Zappa’. Na het overlijden van De Louw is er snel een einde gekomen aan het verschijnen van het blad ‘Dynamite International’.

 

In augustus 2014 deed de politie een grootscheeps opgezette inval in het Engelse landgoed van de zanger. Cliff zou in 1985 betrokken zijn geweest bij een zedenmisdrijf. De media waren getipt en derhalve aanwezig bij de inval. De BBC deed zelfs rechtstreeks verslag van de raid.

   Hoewel Sir Cliff Richard (nog steeds) helemaal vrijuit gaat is zijn goede naam door deze affaire zodanig beklad dat van een normale carrière geen sprake meer kan zijn. Hij maakte echter grote indruk door bij de uitvaart van de vooral in Engeland aanbeden Cilla Black (20 augustus 2015) in zijn eentje de song ‘The Faithful One’ ten gehore te brengen.

   De fans hebben hun idool zeker niet in de steek gelaten.

 

 

 

Harry Knipschild

4 april 2008 – 24 april 2016

 

Clips

 

 

* Expresso Bongo met o.a. Cliff Richard, 1959

* Cliff Richard voor het eerst in Nederland, 1962

* Cliff Richard, Congratulations, Eurovisie Songfestival, 1968

* Cliff Richard, Devil Woman, 1976

* Cliff Richard, Wimbledon 1996

* Cliff Richard, Millennium Prayer, 1999

* BBC Newsnight, 15 augustus 2014

* Cliff Richard, uitvaart Cilla Black, The Faithful One, 20 augustus 2015

 

Bronnen

‘Cliff Richard fanclub in Harmelen, Muziek Parade, januari 1960

Cliff Richard (vertaling Co de Kloet), Fijn om jong te zijn, Helmond, z.j.

‘Enthousiast publiek joeg Cliff Richard op de vlucht’, Leeuwarder Courant, 9 april 1962

Cliff Richard (vertaling Hans Cornelder), Als je ’t mij vraagt, Kampen 1971 (omslagfoto: Harry de Louw)

Steve Turner, Cliff Richard. The Biography, Oxford 1994

Paspoort Sir Cliff Richard, nummer 500218409, 11 februari 1997

Robert Long in de AVRO-bode, 25 september 1999

Henk van der Meyden, ‘Waarom boycot ook Hilversum Cliff’s hit?’, Telegraaf, 3 december 1999

Wendy Holdman. ‘Why Cliff is still on top’, New Statesman, 6 december 1999

‘Sir Cliff Richard loopt weg uit interview’, MuziekFreaks website, 6 februari 2007

‘Dynamite [International]’, Amsterdam 2007 en 2008

Steve Turner, Cliff Richard. The Biography. 50th Anniversary Edition, Oxford 2008

‘Real Lives.The real Cliff Richard’, Channel 4’s Portrait Gallery, z.j.

‘Sir Cliff Richard’s Berkshire property searched by police’, BBC, 14 augustus 2014

‘Sir Cliff Richard’s privacy ‘breached by raid details release’, BBC, 24 februari 2015

‘Cilla Black onder applaus naar laatste rustplaats’, Telegraaf, 20 augustus 2015

‘Aanklacht tegen Cliff Richard geseponeerd’, Nu.nl, 20 september 2015