17 - Chuck Berry in de gevangenis (1962-1963)
Chuck Berry verscheen voor het eerst in de Amerikaanse hitlijsten van Billboard op 6 augustus 1955. De zanger-gitarist uit St. Louis, Missouri, was toen achtentwintig jaar oud. Zijn eerste plaatje, ‘Maybelline’ op Chess Records, kwam binnen op de lijst van ‘Rhythm & Blues Bestsellers in Stores’ en bereikte kort daarna zelfs de hoogste klassering. Ook in de 'gewone' Top 100 kreeg Berry erkenning.
In de zomer van 1956 verbleef ‘Roll over Beethoven’ vijf weken lang (of beter: kort) in de toonaangevende Amerikaanse lijst van toppers. Het nummer kwam niet hoger dan de negentwintigste plaats. ‘Roll over Beethoven’ was wel het eerste van achttien nummers die tussen 1956 en 1960 in die lijst geklasseerd werden. Driemaal haalde Chuck de toptien van de Billboard in die tijd: met ‘School Day’ (nummer 5), ‘Sweet Little Sixteen’ (2) en ‘Johnny B. Goode’ (8). In 1960 leek er een einde te komen aan de rock & roll. Dat gold ook voor de plaatsuccessen van Chuck Berry. In dat jaar had hij slechts één klassering. ‘Too pooped to pop’ haalde ternauwernood de 42ste plaats en was na zes weken alweer verdwenen.
In de Europese hitlijsten was Berry nooit ver gekomen. Alleen ‘School Day’ en ‘Sweet Little Sixteen’ haalden de onderste regionen van de Britse chart. In Nederland had Chuck geen enkele hitnotering.
Advertentie in Billboard, 30 juli 1955
1960: uit de gunst bij de teenagers
In Chuck Berry. The Biography (2002) schreef John Collis terecht dat alle voortekenen erop wezen dat er een einde aan de muzikale loopbaan van de artiest gekomen was. Hij had het, aldus de auteur, niet slecht gedaan. Chuck had meer successen gehad dan de meeste van zijn collega’s. Hij naderde de middelbare leeftijd, zeker voor een rock & roll-artiest. Waarschijnlijk zou Berry langzaam maar zeker in het niets verdwijnen. Zijn nieuwe opname ‘Route 66’ was een complete flop. “Berry was niet meer in de gunst van de Amerikaanse teenagers”.
Chuck Berry had bovendien problemen met de Amerikaanse overheid. De politie had hem twee keer gearresteerd wegens omgang met niet-zwarte vrouwen. In 1987 publiceerde Berry zijn autobiografie. Daarin is te lezen wat hij beleefde. Het proces vanwege de contacten met Joan Mathis eindigde op 2 juni 1960 in vrijspraak nadat de vrouw voor de rechtbank verklaard had dat ze ‘in love was’ met de artiest. Minder gelukkig was Berry in de zaak ‘Janice Escalante’ in het najaar van 1961. Naar eigen zeggen had hij een bevooroordeelde rechter en een advocaat die niet zijn best voor hem deed. De rechtszaal zat helemaal vol.
Berry werd veroordeeld tot een boete van tienduizend dollar en een gevangenisstraf van drie jaar. Hij kreeg een maand de tijd om zijn zaken op orde te brengen. Op 19 februari 1962 nam hij een taxi naar het Federal Building in St. Louis en meldde zich bij de penitentiaire autoriteiten. De Nederlandse nummer één hit in die dagen was het instrumentale deuntje ‘Mexico’, in de versies van Bob Moore en Willy Schobben. In Engeland stond Cliff Richard nummer één met zijn ballad ‘The Young Ones’.
Tot drie jaar veroordeeld
.jpg)
Chuck Berry in 2009
De mensen bij wie Chuck in eerste instantie terecht kwam hadden, lijkt het als je de autobiografie leest, gemengde gevoelens. Ze wensten hem het beste en ze vroegen om een handtekening. Maar ze moesten nu eenmaal zijn vingerafdrukken opnemen, hem wegen en fotograferen. Daarna werd hij formeel als een veroordeelde misdadiger behandeld. Met zijn handen op zijn rug werd hij in de boeien gezet. Een chauffeur en een politieman zetten hem zo achter in een auto.
De zanger van ‘Rock & Roll Music’ werd dwars door de staat Illinois vervoerd en kwam na 400 kilometer terecht in de federale penitentiaire inrichting van Terre Haute (Indiana). Daar heerste ‘maximum security’. “Het leek erop dat de bewakers en de meeste gevangenen mij verwachtten. Ze stonden naar me te kijken vanaf beveiligde plaatsen en heetten me welkom. Een halve dag kreeg ik te maken met allerlei formaliteiten waaronder een medische keuring. Daarna werd ik in een cel gezet. Dat zou, dacht ik, mijn onderkomen voor de komende drie jaar zijn”.
De zanger van ‘Rock & Roll Music’ werd dwars door de staat Illinois vervoerd en kwam na 400 kilometer terecht in de federale penitentiaire inrichting van Terre Haute (Indiana). Daar heerste ‘maximum security’. “Het leek erop dat de bewakers en de meeste gevangenen mij verwachtten. Ze stonden naar me te kijken vanaf beveiligde plaatsen en heetten me welkom. Een halve dag kreeg ik te maken met allerlei formaliteiten waaronder een medische keuring. Daarna werd ik in een cel gezet. Dat zou, dacht ik, mijn onderkomen voor de komende drie jaar zijn”.
Het pakte anders uit. Een bus voor gevangenen bracht Berry op 22 april naar een andere inrichting, deze keer in Leavenworth, Kansas. Tijdens zijn korte verblijf gaf de zanger een concert voor de medebewoners van die gevangenis. Het woord ‘rock’ had er geen muzikale betekenis. De veroordeelden moesten in een nabije steengroeve werken. Wat Berry er vooral van bij bleef was dat iedereen in zijn gehoor dezelfde kleding droeg.
Na veertien dagen werd Chuck opnieuw op transport gezet. De Federal Medical Center in Springfield, Missouri werd zijn definitieve bestemming zo lang hij vast zat. “Ik was vijfendertig jaar oud. Ik had een flinke knauw gekregen. Mijn contacten waren weg. Ik voelde me meer ‘zwart’ dan ooit. Maar ik was vastbesloten er het beste van te maken. Ik zou overleven. Net als de zon, dacht ik: die is soms dagen uit zicht maar komt altijd terug en schijnt dan opnieuw”.
De ‘misdadiger’ kreeg te horen dat hij weliswaar tot drie volle jaren celstraf veroordeeld was, maar dat hij bij goed gedrag voor strafvermindering in aanmerking zou komen. Van elk jaar kon je vijf maanden afknabbelen. “Ik besloot zoveel mogelijk te studeren. Business management, boekhouden, typen, geschiedenis, staatsinrichting en praten in het openbaar”.
De verplichtingen gingen echter voor. De man die eerder met succes optrad in stampvolle zalen en in ‘American Bandstand’, de teenager tv-show van Dick Clark, moest nu elke dag vier uur vloeren schrobben en meer van dat soort werk. Af en toe kon hij zich maar met moeite inhouden, zoals wanneer hij slecht bejegend werd. Bijvoorbeeld door patiënten die behandeld werden in het medische centrum dat aan de gevangenis verbonden was.
Berry maakt muziek
Chuck Berry kreeg een steeds hogere status binnen het penitentiaire systeem. Hij werd voornamelijk belast met administratieve werkzaamheden. Hij voerde zijn vaardigheden achter de typemachine stevig op. ’s Avonds blokte hij om het boekhouden onder de knie te krijgen. Tot zijn eigen verbazing, lijkt het, leerde hij schaken en deed dat met veel plezier. Hij kreeg toestemming een gitaar van huis te laten komen. Iedereen vroeg hem liedjes te zingen met eigen begeleiding.
Alleen, dat was jammer, ze hielden in Springfield niet van rock & roll. Op de radio hoorde je vooral country & western muziek. Berry liet zich overhalen country liedjes en folk songs te zingen. Het waren de dagen van hits als ‘Walk right in’ (Rooftop Singers), ‘Reverend Mr. Black’ (Kingston Trio) en ‘Devil Woman’ (Marty Robbins).
Tijdens zijn verblijf in Springfield kwam er tevens inspiratie voor het schrijven van nieuwe liedjes. Zo had Chuck het idee een nummer te schrijven over iemand die van Norfolk, Virginia, naar het beloofde land, Californië reisde. Het nummer ging ‘Promised Land’ heten. Berry wilde er een atlas bijhalen om de route goed in de tekst te verwerken. Maar dat was een probleem. In gevangenissen vond je geen kaarten met autoroutes, merkte hij. De bewakers waren bang dat ze informatie gaven voor vluchtwegen.
Toch wist hij het liedje te voltooien dat begon met: “I left my home in Norfolk Virginia, California on my mind. Straddled that Greyhound, rode him past Raleigh. On across Caroline. Stopped in Charlotte and bypassed Rock Hill. And we never was a minute late. We was ninety miles out of Atlanta by sundown. Rollin’ ’cross the Georgia state”.
Berry ging door. Uit zijn pen vloeiden de songs ‘Tulane’, ‘You never can tell’, ‘Nadine’ en ‘No particular place to go’. Om de liedjes te perfectioneren ging hij ze ook zingen, luid zingen zelfs. “Soms keek ik rond en zag dat twee of drie jongens naar me waren aan het luisteren”. Een van zijn toehoorders was de Birdman van Alcatraz, zo ongeveer de meest beruchte misdadiger van het moment. “Ik had hem in de gang heen en weer zien lopen maar nooit met hem gesproken. Ik zei, ‘Hi, Birdman’. Zo sprak iedereen hem aan. Hij glimlachte, draaide zich om en liep weg”. Een tijdje erna ‘moesten we ineens in de houding staan. We dachten dat een hoge regeringsfunctionaris onze barakken kwam inspecteren. Een bewaker kwam binnen samen met Burt Lancaster! Later hoorden we dat Burt zich aan het oriënteren was op zijn rol in de film ‘Birdman of Alcatraz’”.
De meeste moeite had Berry, zo is te lezen, als er jonge vrouwen kwamen op het kantoor waar hij brieven zat te typen. “Mini-rokken waren nog niet in”, wist de artiest in 1987, “maar veel rokken waren heel kort”. Met alle gevolgen van dien als ze bovendien nog aan het giechelen waren. Op zo’n moment kwam Chuck niet verder dan negen woorden per minuut op de typemachine.
Voorwaardelijk vrij
Chuck Berry en John Lennon
De autoriteiten waren zo positief over de vorderingen van de voormalige teenager-ster dat ze hem al op 18 oktober 1963 voorwaardelijk in vrijheid stelden. Die dag werd hij 37. Vrouw Toddy, broer Hank en vader Henry kwamen hem in Springfield ophalen. “Het was geweldig om in mijn eigen Cadillac te stappen. Met zestig mijl per uur reed ik de 255 mijl naar huis”.
Het kostte Berry nog heel wat moeite de draad weer op te pakken. Dat had onder meer te maken dat hij zich niet buiten het district van St. Louis City mocht ophouden. Leonard Chess, de eigenaar van Chess Records, stelde Chuck voor in deze periode formeel naar Chicago te verhuizen zodat hij weer plaatopnamen kon maken. Berry ging de studio in om de songs op te nemen die hij kort daarvoor geschreven had. Hij nam zelfs een paar country songs op, ‘Fräulein’ (Bobby Helms), dat in Europa bekend was geworden in de versie van Chris Howland en ‘Crazy Arms’ (Ray Price) dat in een nieuwe uitvoering op de country charts gestaan had. Die liedjes had hij ongetwijfeld gehoord toen hij ‘achter de tralies zat’.
De artiest kreeg al snel alle medewerking van de Amerikaanse overheid. Hij mocht zelfs op toernee naar Europa. Tijdens een van zijn buitenlandse trips kwam hij op bezoek bij radio Veronica waar ik hem interviewde voor het blad Rhythm & Blues. Het kwam nauwelijks voor dat R&B zangers Nederland bezochten, laat staan zo’n beroemdheid (voor mij). Wat Berry allemaal had meegemaakt was vrijwel niet bekend. Ik vroeg hem van alles over de ontwikkelingen in de popmuziek.
Zijn antwoord luidde, noteerde ik in mijn onschuld: “Ik voel me op z’n minst twee jaar achter in de lichte muziek en ik krijg de kans niet om ook maar iets van die schade in te halen”.
Chuck Berry een ster in Europa
Intussen was er namelijk een en ander gebeurd. Berry was een cult-artiest geworden. De nieuwe Engelse popgroepen omarmden hem en voerden zijn liedjes uit. Iedereen praatte over hem. De Rolling Stones maakten hun eerste Britse hit met zijn song ‘Come on’. Een single van Berry met twee oude liedjes, ‘Let it rock’ en ‘Memphis Tennessee’, bereikte eind 1963 de Engelse top tien. The Beatles zetten ‘Roll over Beethoven’ en ‘Rock & Roll Music’ op hun repertoire. Vanuit Engeland sloeg het succes over naar Amerika, het thuisland van Chuck Berry. De bijna vergeten rocker kreeg een status in de muziekwereld die hij nog nooit gehad had. Met ‘No particular place to go’ bereikte hij voor het eerst in zes jaar de top tien. In Engeland kwam het nummer zelfs op 3. In die tijd maakte Chuck Berry zijn eerste hits in Nederland. ‘You never can tell’ verscheen in onze top 10.
***
Tijdens alle drukte na het voltooien van zijn gevangenisstraf had Chuck Berry natuurlijk geen tijd om een boek te schrijven. Dat deed hij pas in 1979. Berry had er de tijd voor. Hij was opnieuw veroordeeld. Tussen 8 augustus en 19 november zat hij opgesloten in Lompoc Prison Camp in Californië, zijn ‘beloofde land’. Opnieuw maakte hij van de nood een deugd. Hij gebruikte die drie maanden om zijn leven vast te leggen zoals hij het zag. Elke dag probeerde hij vier bladzijden te schrijven. Dat deed hij met de hand. De teksten werden per post opgestuurd, uitgetikt en voor correctie naar Lompoc teruggezonden. Op 25 augustus 1979 had assistente Francine al vijftig vellen getypte tekst teruggestuurd. Hij leerde de beambte van de postkamer goed kennen vanwege de grote hoeveelheden papier. Zijn nachten waren kort vanwege het late schrijven. Bovendien dacht hij voortdurend na over alles wat hij had meegemaakt. De spanning was zo groot, meldde hij, dat hij af en toe andere dingen moest doen. Dan schreef hij korte sex-verhalen en daar genoot hij dan van.
Acht jaar na zijn nieuwe verblijf in de gevangenis verscheen het boek Chuck Berry. The Autobiography bij uitgeverij Harmony Books in New York. De man die in 1955 debuteerde met ‘Maybelline’ is nu 83 jaar oud.
Eerste optreden in Engeland, 13 mei 1964
Harry Knipschild
22 februari 2010
Clips
* Chuck Berry is op 18 maart 2017 overleden
Literatuur
Harry Knipschild, interview met Chuck Berry, Rhythm and Blues, maart 1965
Chuck Berry, The Autobiography, New York 1987
John Collis, Chuck Berry. The Biography, Londen 2004
Chris Steffen, 'Chuck Berry rocks his 149th monthly show at St. Louis restaurant Blueberry Hill', Rolling Stone, 15 oktober 2009
'Fundraising efforts underway for Chuck Berry statue', The official site of Chuck Berry', 26 december 2009
- Hits: 30790