30 - Crailo, een museum over Nederland en de Verenigde Staten

 

 

Op 18 april 1999 waren Greetje en ik in Scheveningen uitgenodigd ter gelegenheid van het Dutch American Friendship Dinner, georganiseerd door de stichting Nederland Verenigde Staten. Aan mij werd gevraagd de ‘dinner speech’ te houden. In oktober 1998 hadden we vanuit Boston een tocht door enkele noordelijke staten gemaakt en daarbij een bezoek gebracht aan Crailo.

   In ons reisverslag had ik vastgelegd: “Aan de overkant van Albany aan de Hudson-rivier vonden we het huis Crailo, een museum voor alles wat Nederlands is. Op bezoekers was die dag niet gerekend, maar na wat kloppen en bellen werden we meer dan hartelijk verwelkomd en persoonlijk rondgeleid door huis en expositieruimte.

 

 

 

 

Crailo was het eigendom geweest van de familie Rensselaer uit Nijkerk, die zich hier in de zeventiende eeuw gevestigd had. Crailo is in Het Gooi een bekende naam; in Hilversum is bijvoorbeeld de legerplaats Crailo. Aan de muur van het Amerikaanse Crailo hing een profiel van de stad Emmerich omdat dat zoveel op het toenmalige Beverwijk leek.

    Aan de overkant van de Hudson was in de jaren zestig de highway 787 aangelegd. Toen de grondwerkmachines hun werk deden kwam er heel wat old Dutch spul boven de grond: aarde­werk, pijpenkoppen en allerlei scherven. Die werden op deze plek vertoond aan wie het wilde zien.

    Crailo, zo bleek, was tegelijker­tijd een centrum van alles wat Nederlands was, was geweest of zich zo voelde. In het telefoonboek van Albany - eertijds woonden daar 2.000 van de 9.500 Nederlanders in Nieuw Nederland - stonden hele pagina’s met Nederlandse namen, ik vond zelfs een meneer Knippen­berg. De ‘vrienden van Crailo’ komen regelmatig bij elkaar, bijvoor­beeld om op 5 december Sinterklaasavond te vieren of om tochtjes te organiseren naar andere steden met een Nederlandse naam”.

    Mijn toespraak in 1999 baseerde ik onder meer op de eigen ervaringen.

 

 

 

 

Hieronder volgt de tekst, zoals afgedrukt in het informatiebulletin van de stichting.

 

 

 

 

Als je in een Engels woordenboek gaat zoeken naar uitdrukkingen waar het woord Dutch centraal in staat, komen wij er als Nederlanders meestal niet zo goed vanaf. ‘Dutch Treat’, ‘Dutch Party’, ‘Double Dutch’ - het zijn geen complimenten aan de kwaliteiten van het Ne­derlandse volk.

    De uitdrukkingen met het woord Dutch zijn de Engelse taal binnengeslopen toen wij in onze Gouden Eeuw en daarna oorlogen voerden met de Engelsen, veelal over wie de baas op zee was.

    In de Verenigde Staten is dat heel anders: de uitdrukking ‘Go Dutch’ aan de Hudson rivier heeft juist een positieve betekenis. Met ‘Go Dutch’ drukken Amerikanen met een Nederlandse achtergrond hun band met het oorspronkelijke moederland uit.

 

 

 

 

In het plaatsje Rensselaer in de staat New York, aan de Hudson-ri­vier tegenover Albany, worden in het museum Crailo met grote trots polo-hemden verkocht met de slogan ‘Go Dutch’. Crailo is dan ook een ‘Museum of Dutch heritage’.

    Aan de bezoekers wordt uitgelegd dat Crailo Crow’s Wood betekent, en dat de benaming Crailo ontleend is aan de Nederlandse familie Rensselaer uit Nijkerk op de Veluwe.

    Hendrick van Rensselaer liet het waarschijnlijk in het begin van de achttiende eeuw bouwen; hij was de kleinzoon van Kiliaen van Rensse­laer, een van de oprichters in 1621 v­an de West-Indische Compagnie en de stichter van het landgoed Rensse­laerswyck, een gebied minstens zo groot als Nederland zelf.

    Het woord Crailo is in Hilversum, niet ver van Nijkerk, gemakkelijk terug te vinden. Als ik me goed herin­ner was het vroeger een legerplaats, maar op de kaart wordt het heden ten dage als sportpark vermeld.

 

 

 

 

Binnen in museum Crailo is alles Nederlands. Bij opgravingen in Albany aan het begin van de jaren zeventig, toen langs de westkant van de Hudson een nieuwe snelweg werd aangelegd, werden daar resten van de Nederlandse aanwezigheid uit de grond gehaald. En die liggen hier in verlichte vitrines uitgestald: vooral veel tegeltjes en resten van oude pijpen.

    Aan de muur hangt een oud schilderij van de vesting Emmerich aan de Rijn: zoals Emmerich in de 17e eeuw in het oosten een barrière moest zijn tegen de eventueel opdringende Span­jaarden, zo werd Albany (Fort Oranje, later de stad Beverwyck) ge­bouwd als een vesting aan de Hudson-rivier.

 

 

 

 

Crailo is niet alleen een museum, het is tevens een plek waar die Amerikanen in de omge­ving, die zich met Nederland verbonden voelen, bij elkaar komen om hun cultuur gezamenlijk te beleven. De ‘Friends of Crailo’ maken gezamenlijk uitstapjes naar andere steden met een Nederlandse ach­tergrond die je hier bij bosjes tegenkomt: Kinderhook, Amsterdam, Watervliet, East Nassau, Stuyvesant, Rotterdam, Coeymans Hollow, Middleburgh en Westerlo, om er een paar te noemen.

    In Crailo worden cursussen Nederlands tegelschilderen en open haard-koken gegeven. Men hult zich dan in oud-Nederlandse kledij. Het plaatselijke orkest noemt zich de Yankee Doodle Band, naar de melodie uit de Amerikaanse Revolutie (1776-1783) die van Nederlandse oorsprong zou zijn.

    Afge­lopen najaar was er een tentoonstelling van postzegels met herinne­ringen aan de ‘Nederlandse’ president Theodore Roosevelt.

 

 

 

 

 

 

Een hoogtepunt in de beleving van ‘Nederlands zijn’ is 5 december.

    Terwijl wij in Nederland Sinterklaasavond steeds meer verruilen voor het op z’n Amerikaans-Engels uitwisselen van cadeautjes onder de kerstboom, wordt Sinterklaas in Rensselaer en omgeving juist gezien als een band met het verre verleden. Daar, aan de Riverside Drive, vieren de Amerikanen met een Nederlandse band dan de jaarlijkse St. Nicholas Friends’ Reception. Warme chocola wordt gedronken en sur­prises worden uitgewisseld!

 

 

 

Kiliaen van Rensselaer (1580-1644), onder andere handelaar in dia­manten en parels in Amsterdam, vond het niet de moeite waard om zijn gigantische landgoed zelf te bezoeken. Hij stuurde zijn neef Arent om de zaken voor hem in de gaten te houden.

    Zijn familie verspreidde zich in Amerika en de naam Rensselaer kom je dan ook in diverse staten en steden tegen. Zo is er niet ver van Albany de hogeschool Rensselaer Polytechnics.

    In 1924 schonk Susan Delancy Van Rensselaer Strong, een verre nazaat van Kiliaen, het familieonderkomen aan de staat New York. Die liet Crailo restaureren en ombouwen tot een State Historic Site.

    Op 3 juni a.s. wordt gevierd dat dat 75 jaar geleden gebeurd is. Op die feestelijke dag in de staat New York wordt een nieuwe tentoonstelling geopend om de goede band tussen de VS en Nederland te tonen. Hollandse cake wordt op die dag gebakken.

    En zo zullen in 1999 vele Amerikanen en andere bezoekers er nog eens aan herinnerd worden dat dit stukje Amerika aan de Hudson zijn roots heeft in het duizenden kilometers oostelijker gelegen landje aan de Noordzee.

 

 

 

Harry Knipschild

18 april 1999, 13 januari 2021

Clips

 

* Een stukje geschiedenis

* Yankee Doodle Band

* Concert in Fort Crailo