364 - Stig Anderson, manager van ABBA in 1977

 

 

In 1973 kreeg ik [HK] voor het eerst persoonlijk te maken met Stig Anderson (1931-1997). Hij bleek de zaken te behartigen van het viertal Björn, Benny, Anna en Frida, van wie ik als productmanager van Polydor in Den Haag ‘Ring Ring’ had uitgebracht. De single sloeg goed aan in Nederland. Mede door een optreden op de televisie werd een klassering in de toptien bereikt.

   Een aantal maanden later belde Stig me vanuit Stockholm op. Het in Nederland inmiddels bekende kwartet zou namens Zweden met een nieuwe song mee gaan doen aan het Eurovisie Songfestival. Of ik belangstelling had om ook dat nummer in Nederland op de platenmarkt te brengen?

   Ik vroeg hem mij een proefpersing of een cassettebandje op te sturen, zodat ik een verantwoorde beslissing kon nemen.

 

 

 

 

Op mijn verzoek reageerde Stig verrassend. Hij wilde naar Nederland komen vliegen om de productie persoonlijk te kunnen voorspelen. Enkele dagen later haalde ik hem van Schiphol af. In Voorburg legde Stig, trillend van de zenuwen, een single zonder label op de draaitafel van mijn pick-up en uit de speakerboxen klonk ‘Waterloo’.   

   Ik was meteen enthousiast. Voor hem was dat voldoende om de rechten zonder voorschot en tegen een lage royalty (14% over 90% van de verkochte platen) voor Nederland over te dragen. Toen hij, terug in Zweden, belde dat men voortaan onder de naam ABBA zou gaan werken, kreeg ik – vanwege de naamsbekendheid in ons land – meteen toestemming om ‘Waterloo’ te releasen onder de naam Björn, Benny, Anna en Frida.

   Stig was een vriendelijke man. Tijdens onze eerste ontmoeting vertelde hij lang geleden het liedje ‘Hou je echt nog van mij rockin’ Billy’ (Ria Valk, 1960) geschreven te hebben. Anderson was onderwijzer geweest en al jarenlang muziekuitgever (Sweden Music) hoorde ik uit zijn mond. Met zijn bedrijf Polar concentreerde hij zich vooral op de liedjes en producties van Björn Ulvaeus en Benny Andersson.

 

 

 

 

.

 

‘Waterloo’ was – door de overwinning op het Eurovisie Songfestival – het begin van een internationaal succes. Wereldacts hoefden niet meer uit Amerika of Groot Brittannië te komen. Dat was een nieuwe ontwikkeling.

   Voor de buitenwereld leek het alsof ABBA moeiteloos de ene hit na de andere uit een hoge hoed te voorschijn toverde. De werkelijkheid was anders. In Zweden waren ze steeds onzeker of een nieuwe productie wel goed genoeg was. Regelmatig nam Stig Anderson met zijn relaties, waar ik me ook toe mocht rekenen, contact op om naar hun mening te vragen. Constructieve ideeën van buitenaf werden prompt gehonoreerd. Pas met het concept-album ‘Arrival’ in het najaar van 1976 voelde men zich in Stockholm enigszins zeker.

 

 

 

 

Anderson, 46 jaar, stelde zich zeker niet op als een keiharde zakenman, althans zo kwam hij bij mij toentertijd over. In de populaire media werd hij na hits als ‘Fernando, ‘Dancing Queen’ en ‘Money money money’ echter anders neergezet. Evenals bij de zakenbehartigers van Elvis Presley (Colonel Parker), Bee Gees (Robert Stigwood), Beatles (Brian Epstein), Rolling Stones (Andrew Loog Oldham), later Allen Klein (alle Stones en drie Beatles) kreeg de manager van de nieuwe wereldsterren alle aandacht kritisch op zich gericht. Zo ging dat nu eenmaal.

   In maart 1977 publiceerde het Nederlandse maandblad Muziek Expres een artikel met als titel ‘De ijzeren vuist achter ABBA’. In de eerste alinea kon je lezen: “ABBA de Zweedse popgigant die qua populariteit met de Beatles-in-hun-hoogtijdagen kan wedijveren, dankt het grenzeloze succes vooral aan het niets en niemand ontziende beleid van de keiharde zakenman Stig Anderson. Wie iets van of met ABBA wil, wordt door Stig professioneel uitgeknepen”.

   Volgens de niet bij naam genoemde redacteur trad Anderson op als een ware dictator. “Van samenwerking is nauwelijks sprake. Het is meer dan een soort eenrichtingsverkeer, waarin Stig beveelt en ABBA slaafs gehoorzaamt”.

 

 

 

 

De indruk werd gewekt dat de manager van ABBA, tevens directeur van Polar, een en ander in een persoonlijk interview had uitgelegd met de woorden: “Ik kan me voorstellen dat zoiets naar buiten nogal onsympathiek overkomt, maar aan de andere kant moet je niet vergeten, dat ABBA zonder mijn hulp nooit meer had geoogst dan wat schamele nationale - dus Zweedse - roem. En dat zegt in de wereld niet al te veel. Daarom hebben we van tevoren afgesproken dat ik de commerciële touwtjes alleen in handen zou hebben, een eis die trouwens een logisch gevolg was van mijn investeringen in de groep”.

   Muziek Expres: “De rolverdeling is door Stig contractueel vastgelegd; de jongens moeten zorgen voor prima muziek, waarbij hijzelf dan nog in verreweg de meeste gevallen de teksten schrijft en de meiden moeten me hun aanwezige lijfelijke en vokale talenten de zaak afmaken.

   ‘Met Annifried en Agnetha heb ik het getroffen’, zegt Stig, alsof hij een niet onwelwillend oordeel over twee stamboek-koeien uitspreekt. ‘Ze zien er niet alleen uitstekend uit, maar barsten bovendien alle twee van het talent. Een mooi wijf is makkelijk genoeg te vinden, maar daar heb je niks aan want met een mooie kont alleen kom je er niet.

   Het belangrijkste is dat ze zich lekker kunnen bewegen, de zaak flink kunnen opjutten en een stem hebben waarvan zelfs de meest fervente vrouwenhater gegarandeerd plat gaat. Als dat bij elkaar ook nog in een sexy verpakking wordt aangeboden moet het sukses wel komen en met ABBA is gebleken dat die formule feilloos werkt.

   In het begin waren daarover nogal wat moeilijkheden. Annifried en Agnetha vonden bijvoorbeeld dat ze zich op het toneel prima bewogen. Toen heb ik gezegd dat ze eerst maar eens wat balletlessen moesten nemen en jawel hoor, het bleek dat de presentatie op z’n zachtst gezegd voor verbetering vatbaar was. Nu trainen ze zich elke dag het vet van hun lichaam, maar daarvoor heb ik eerst wel m’n zin moeten doordrijven’”.

 

Over zijn stijl van managen verklaarde hij volgens het artikel: “Het is met ABBA al net zo als met alle andere artiesten: ze leven voor hun muziek en kijken niet verder. Als je die lui aan hun lot overlaat wordt er gewoon op grote schaal misbruik van ze gemaakt.

   Kijk, een vent die een foto-sessie van ABBA wil maken verdient daaraan en het is dan toch niet meer dan logisch dat de groep in die winst meedeelt?

   Elke popgroep is een bedrijf dat winst moet opleveren en liefst zoveel mogelijk omdat de tijd dat ze aan de top staan meestal erg kort is. Daarom is het zaak dat een manager hun zaken behartigt en zo’n vent moet keihard zijn, zonder op de voorgrond te treden want anders gaat de image van de groep naar de knoppen. Zo’n manager ben ik’”.

 

In werkelijkheid was Stig Anderson (mijns inziens) juist het tegenovergestelde van de manier waarop hij in het maandblad afgeschilderd werd.

 

 

 

 

Het Amerikaanse vakblad Record World publiceerde in 1977 tal van interviews met relevante personen uit de muziekbusiness. Op 14 mei 1977 kwam Stig Anderson aan het woord in een artikel getiteld ‘Stig Anderson on taking ABBA to the top’. De Zweed was in de VS vanwege zijn ‘gewone’ uitgeverij Sweden Music.

   Stigs achtergrond vatte redacteur Barry Taylor samen met: “Stig Anderson is one of Scandinavia’s major music publishers. His Sweden Music is currently in its 16th year of operation and his record company, Polar Music, is over ten years old.

    Teaming two singers with previous local successes, Bjorn Ulveaus and Benny Andersson with two girl singers, Annifrid Lyngstad and Agnetha Faltskog in 1970, he came up with a group he called ABBA. Their first singles, ‘People Need Love’ and ‘She’s My Type Of Girl’, were both hits but they only hinted at the real success that was to come. Seven years later, ABBA is one of the biggest alltime success stories in the world”.

    ABBA was vooral succesvol in Australië hoorde Taylor. Uit Stigs mond tekende de Amerikaan op: “We are spoiled by now and when we say success, we mean the very top. We have seen it in Australia, where a gold record is 25,000 and we sell a million. I just heard from Australia that there is one ABBA album in every four households. That’s incredible”.

 

Laten we eens volgen hoe Stig Anderson in het voorjaar van 1977 tegen de ontwikkelingen bij ABBA aankeek. Bijvoorbeeld over het feit dat de Zweedse groep het in Europa meer gemaakt had dan in de VS.

    Anderson: “There is a very big difference between the United States and the rest of the world because it [USA] is such a vast territory. We have been patiently waiting for it and we believed it would eventually happen here as well.

    I think television has been very important. Maybe it’s not as important here as in the rest of the world, but we are a TV group”.

 

 

 

 

 

 

ABBA had geen plannen om in Amerika live op te treden. Volgens de manager moest het succes vooral komen van airplay op de radio en af en toe een spectaculaire presentatie op televisie. Dat was misschien ongebruikelijk, maar het werkte voor de Zweden.

    “[Geen toernee] at this stage because I am doing things the opposite way of most. People in many countries have wondered if this is wise, but as it has turned out, I think we all can say we have been right. I don’t believe in too much TV exposure and I don’t think concerts are so important. We have proven that.

    I know that people are saying that there is a difference between the States and other countries. Here they say you must play concerts, but that’s not true. If you take England where we are number one this week again with the ‘Arrival’ lp and number one on the singles chart with ‘Knowing Me, Knowing You’ and then 53 weeks on the charts with ‘Greatest Hits’ which is still number five and we still haven’t done a TV special there. We have just now been on Top Of The Pops, but nothing more than that.

    I think radio is more important to us”.

 

Anderson legde uit hoe hij dacht over het verschijnen van ABBA op de televisie. De groep en hij waren bijvoorbeeld terughoudend met een special. Van het programma bij de NCRV-tv met Eddy Becker in 1975 werd in Record World geen melding gemaakt. Maar in het navolgende citaat werd Duitsland hoogstwaarschijnlijk met Nederland verward.

    “We had one tv-special in Australia and there’s one in Germany, but that’s about it. What is important to us is that with every single there is always a film clip. When they put together a series of clips in pop programs, our film really stands out.

    When we have a new single, we send out these clips along with the masters to all our distributors around the world and they try to place it on television. But again, just to emphasize the certain point, because we don’t want to get overexposed. Through television you should be familiar with the faces because they are a very good looking group”.

    Die aanpak had gewerkt, althans buiten Amerika. “We have probably outsold any artist in the world. I don’t even know how many records we have sold, but it must be – it’s a guess - I would say 30 million lps by now. As many singles, maybe more. We haven’t got the time to count”.

 

 

 

 

Al in 1977 werd gespeculeerd over het voortbestaan van ABBA. Hoe lang zou de groep bij elkaar blijven en wat waren de plannen?

    Anderson: “As long as we still think it’s fun. We also have a lot of plans for the future. We don’t want to be put in one bag, so to say, so we are always trying to change. That’s why we try to release different kinds of singles. The next one could be a waltz, it could be rock and roll, it could be hard rock, it could be . . . you know . . . whatever. Whatever we feel.

    And for the future, we are putting our money into a very big film project. We started filming on our Australian tour last March and go on shooting in Sweden. This film is very important to us. We have filmed the concerts in Australia, which is just a part of it, and there will be new songs from the forthcoming album and songs that you are already familiar with. There will also be a story line to it.

    We have noticed that statistically the age of our audience ranges from two up to 82 which is very rare, and so it will be a film for the whole family. There is a very well known Swedish director who’s directing the film, named Lars Hallstrom. And we think it could be ready for release by Christmas”.

 

 

 

 

Zoals eerder gezegd, ABBA was bereid genoegen te nemen met lage plaatroyalties. Tijdens een gesprek vertelde Stig me: “Wij zijn tevreden en jullie zijn tevreden. Waarom zouden we dat veranderen?”

    Bovendien bood hij namens de groep mensen bij de Nederlandse media (onder meer Eddy Becker) subpublishing aan, zodat een gedeelte van de songwriting-inkomsten niet in de eigen kas kwam. Het commercieel verhandelen van ABBA-foto’s was eerst gratis. In een volgend stadium werd slechts een betrekkelijk lage fee gevraagd. Het succes was immers zo groot dat er meer dan genoeg inkomsten waren om andere activiteiten te ontwikkelen, zoals de financiering van de ABBA-film.

 

Anderson: “We have our own film production company. We believe in running a diversified business. We have just bought one of the biggest cinemas in Stockholm, which we will change into a studio, equipped with some of the most modern equipment in the world. We have also bought one of the biggest art galleries in Stockholm because we are interested in art. The art business is close to the music business. We are probably interested in it because it is so close to our business. We have also published our first book, an ABBA biography”.

    De redacteur van Record World had iets gehoord over ABBA-restaurants en hotels in Stockholm.

    Anderson: “We have been talking about that and will probably open a restaurant in the fall. And then, at least, we can check what we are eating. We are also going into the animated cartoon business. In fact, we have our first film ready now, which is the B side of the new, forthcoming single. We will attempt to have all our big songs animated, making a series out of them, for display throughout the rest of the world. We think they’re very funny”.

 

Aan ideeën geen gebrek. Een ABBA-musical stond op het programma.

    “Another thing we’d like to do in the future is to write a musical. We did a kind of mini-musical that was 20 minutes on stage recently. That was a first attempt, just to show that we think we can do that too. We wrote four songs for that and I think one of those songs is a possible single on the forthcoming album”.

    Opnieuw werd benadrukt dat niet àlles om geld hoefde te draaien. “Not everything that we’re doing is for money. Money isn’t that important to us. We intend to stay in the business, but not to get killed by it”.

    Steeds nieuwe dingen aanpakken, steeds veranderen, daar ging het om, verklaarde Stig Anderson. “The most important thing is always changing. For the moment, it’s taking care of money and planning for the future”.

 

 

 

 

 

 

Bij ABBA was er nog iets bijzonders. In tegenstelling tot de andere wereldacts had Stig Anderson voor elk land, of groepen van landen, een afzonderlijk contract afgesloten. In Nederland en Duitsland bijvoorbeeld Polydor, CBS (Epic) in Engeland, Atlantic in Amerika, Vogue in Frankrijk en België, RCA in Australië, Disco Mate in Japan. Daar was, zoals dat heet, over nagedacht.

    Anderson: “I think it’s a big advantage, because regardless of the size of a company, or the name of a company, it’s always the persons behind that company that are important. Without good people behind it, you couldn’t have a good company. Also, a certain company can be very good in one territory, but can be very bad in another depending on the people. We don’t go by companies, but by people”.

 

 

 

 

Temidden van al die drukte was het tijd om even rust te nemen. “We have started writing again, but we would like to calm down around the rest of the world for a while. It could be a little bit peaceful for a while and then we would be back, say in September. There won’t be any more singles from the ‘Arrival’ album. The next single, in September, will be from the next album and will consequently be from the forthcoming film”.

.

Ondanks enkele maanden van rust bleven ABBA en Stig Anderson het hele jaar 1977 in de media vanwege de enorme verkoop van hun platen. Desnoods werd nieuws gecreëerd. In allerlei bladen vond je soms interviews die met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid nooit hadden plaatsgevonden.

    In mei bijvoorbeeld verklaarde Agnetha, de blonde zangeres, in het Nederlandse weekblad Story: “Wij hebben een afspraak gemaakt dat we de helft van de maand thuis zijn. Als het aan onze manager zou liggen, zouden we ons huis nooit zien. We reizen dus ‘maar’ zo’n vijftien dagen per maand. Vooral voor televisie-opnamen in allerlei landen”.

    Toetsenman Andersson en gitarist Ulvaeus kwamen eveneens aan het woord.

    Benny: “Met onze manager Stig Anderson schrijven wij de liederen. Soms wel tien per dag, die vaak weer allemaal in de prullebak belanden. Met z’n drieën overleggen we wat we wel en niet zullen gebruiken. Vooral Stig heeft er een goede kijk op wat een hit zal worden of niet. Pas als die keuze gemaakt is komen Frida en Anna eraan te pas. Met hun danslerares studeren ze de act in en met ons de muziek”.

   Bjorn in Story: “Natuurlijk zijn wij miljonairs. Wij krijgen een vast salaris, anderhalve ton per jaar per man. De rest gaat in de B.V. die wij hebben opgericht. Van dat geld worden projecten, zoals supermarkten en huizen, gefinancierd. Dus dat krijgen wij niet in handen. Dat hebben we niet gewild omdat we toch geen tijd hebben om het op te maken en zodoende doen we er tenminste nog iets mee. Bovendien is geld niet het belangrijkste voor ons. Anders waren we allang uit Zweden weggegaan, want we moeten hopen belastingcenten betalen”.

 

 

.

.

In de zomer van 1977 plaatste bijvoorbeeeld de Leeuwarder Courant regelmatig nieuws over de zakelijke aanpak van Stig en de groep. Verwezen werd naar berichten in de Zweedse pers.

   Zoals op 6 juli: “De populaire Zweedse popgroep Abba en een importbedrijf in Gotenburg hebben meegedeeld dat zij samen een firma hebben gevormd die muziek van Abba gaat verkopen aan Oost-Europa, in ruil voor olie en andere produkten voor doorverkoop in Zweden. De nieuwe firma wil in Oost-Europa de rechten verkopen op het plaatselijk maken van platen en cassettes van Abba. Met de plaatselijke valuta die ermee verdiend worden, zullen de olie en andere produkten voor de doorverkoop in Zweden worden betaald”.

   En op 12 augustus: “De fameuze popgroep Abba is van plan om Zweden de rug toe te keren. Haar manager Stig Anderson verklaarde dat Abba tot dit besluit is gekomen doordat de groep vindt dat zij te hoge belasting moet betalen.

   Stig Anderson, die vorig jaar rond 285.000 gulden verdiende: ‘We denken erover om naar Zwitserland, Monaco of Liechtenstein te vertrekken. In die landen kunnen wij net zo goed werken als in Zweden, misschien zelfs beter. Zweden ligt een beetje geïsoleerd in het hoge noorden. We hebben er in de groep al lang en breed over gesproken en we zijn het met elkaar eens geworden’.

   De wereldberoemde groep, die in 1974 met ‘Waterloo’ het Eurovisie Songfestival won, heeft inmiddels miljoenen verdiend. Het Abba-concern bestaat uit 20 mensen in vaste dienst, die vorig jaar een omzet hebben gehad van bijna 35 miljoen gulden. In 1976 verdiende Agnetha Faeltskog 107.000 gulden, Bjoern Ulvaeus 104.000 gulden, Annifrid Lyngstad 229.000 gulden en Benny Andersson 100.000 gulden.

   Manager Anderson: ‘Neem bijvoorbeeld Frida, die 229.000 gulden verdiende. Iedereen denkt natuurlijk dat ze in een Rolls Royce rijdt en in champagne baadt, maar de werkelijkheid is anders. Ze betaalde van haar honorarium minstens 85 procent aan de belasting. Iedereen kan dan wel begrijpen dat dat zelfs ons een beetje te veel wordt’”.

   Volgens de Nederlandse krant trad ABBA met deze houding in de voetsporen van onder meer de Zweedse filmregisseur Ingmar Bergman en de Zweedse tennisser Bjorn Borg die zich in West-Duitsland en Monaco gevestigd hadden.

   In een artikel van 10 september konden de abonnees van de Friese krant lezen dat ABBA toch besloten had in Zweden te blijven.

.

.

.

.

.

.

Zo leek de cirkel weer rond te zijn. Maar toen een redacteur van de Leeuwarder Courant aan het einde van het jaar 1977 nog eens terugkeek op de gebeurtenissen werd Stig Anderson in het artikel ‘Abba-business floreert meer dan ooit tevoren’ opnieuw aan het woord gelaten. Daarbij werd wat eerder in de krant afgedrukt was opnieuw aangeroerd en er af en toe een regeltje aan toegevoegd.

   Steeds kwam het Zweedse belastingstelsel aan de orde en – om die reden -  de vlucht uit dat land, zoals bijvoorbeeld de Rolling Stones eveneens om fiscale reden uit Groot-Brittannië vertrokken waren.

   Anderson werd in december 1977 als volgt geciteerd: “Officieel heb ik het afgelopen jaar 285.000 gulden verdiend. Maar nu zijn we zo ver gekomen dat we niet eens weten wat we met al het geld moeten doen. We piekeren ons suf over nieuwe manieren van investeren, terwijl ook de belasting binnen de perken moet worden gehouden”.

   In zekere zin was ABBA onzakelijk verklaarde de manager volgens de Leeuwarder Courant. Als de groep de zakelijke belangen in belastingparadijsen onderbracht, ‘zouden we er tientallen miljoenen extra door verdienen’. Maar zover ging men (nog) niet. “Zweden is natuurlijk wel onze thuishaven. We moeten ook aan ons imago denken: we willen niet bekend worden als belastingontduikers. Maar wat we nu moeten betalen, soms bijna 100 procent, is werkelijk te veel. Daar moet verandering in komen”.

   Voor een ex-onderwijzer moet het ontzettend moeilijk geweest zijn om met de explosief gegroeide inkomsten van de popgroep om te gaan. Ook in de kringen van andere succesvolle pop-acts liepen de ontwikkelingen op management-niveau wel eens stevig uit de hand. Vanuit 2019 bekeken ging het trouwens om relatief geringe bedragen. Wat in de jaren zeventig honderdduizenden guldens waren, zijn bij top-acts van onze tijd al gauw vele miljoenen dollars of euro’s.

.

Aan het eind van het artikel werd de balans over 1977 opgemaakt, kon je in de Leeuwarder Courant lezen. “Abba is de meest lonende Zweedse industrie geworden, zoals het financiële weerkblad Veckans Affaerer kon vaststellen. De nettowinst van 1977 is nog niet helemaal uitgerekend, maar komt volgens Stig Anderson te liggen op ongeveer 40 miljoen gulden.

   De tientallen naamloze vennootschappen die nu Abba uitmaken zijn allemaal winstgevend en het eigendom van de vier Abba’s plus Stig. Ze hebben alle aandelen zelf in handen, evenals de hele produktie van films, platen, foto’s, cassettes en alles wat verder met Abba heeft te maken. De banksaldo’s zijn miniem: door de hollende inflatie valt daaraan geen cent te verdienen en de winst wordt daarom meteen weer in het concern gestopt”.

   Zo kon ‘ABBA – the Movie’ uit eigen middelen gefinancierd worden.

.

.

. 

De schrijver van het jaaroverzicht wekte de indruk geen uitgesproken fan van de muziek van ABBA te zijn: “Alles wat Abba doet, laat, zingt of zegt, brengt weer geld op. Krijgen Agnetha en Bjorn een baby, dan wordt daar meteen weer behoorlijk munt uitgeslagen. Gezongen heeft het kind nog niet, maar de eerste foto’s werden door een Abba-fotograaf gemaakt die alle rechten voor een normaal bedrag aan Abba verkocht. Vanuit Stockholm gingen de foto’s over de hele wereld tegen behoorlijke prijzen. Nu maar wachten op het eerste elpeetje met kraaigeluiden.

   De Abba-business floreert meer dan ooit tevoren. De tournee door Australië werd een laaiend succes: zelfs een wolkbreuk in Sidney weerhield de honderdduizenden Abba-fans er niet van zich voor het open lucht-podium kleddernat te laten regenen. De live-opnames van de tournee werden gebundeld en op de nieuwe lp op de markt gebracht: ‘The Album’. Dat werd ogenblikkelijk een enorme hit: in de voorverkoop werden ongezien en ongehoord al 600.000 lp’s alleen al in Zweden besteld”.

.

.

.

.

In mei had Stig Anderson al aangekondigd dat er een ABBA-film zou komen. In december was het zover. In een grote Amsterdamse bioscoop werd de film aan de pers getoond. Geen plaats bleef onbezet.

   Peter van den Berg was een van de aanwezigen. De journalist omschreef zijn mening over de film met twee woorden: ‘kinderlijkheid’ en ‘commercie’. Van de Berg: “Ondanks de zwakte ervan moet toch worden verwacht dat de film vele gezinnen naar de bioscoop zal zuigen”.

.

Stig Anderson had het weer eens fout gedaan, die indruk werd gewekt. “Rondom het fenomeen van de Zweedse popgroep Abba lag er na het verschijnen van de vele platensuccessen en verschillende goed verkopende boeken nog maar een terrein braak: de speelfilm. De manager van de groep, Stig Anderson, heeft dit gat in de markt opgemerkt en door Lasse Hällström, de man die al jaren de promotiefilmpjes rond het viertal produceerde, een film over Abba te laten maken.

  ‘Abba: de film’ is een toonbeeld van totale oppervlakkigheid. De speelfilm is rijk aan beelden waarin schijnromantiek, naïeve kinderlijkheid – met name van de vrouwelijke helft van het kwartet – en keiharde commercie hand in hand gaan. Het woord speelfilm is eigenlijk wat overdreven. In de film wordt niet gespeeld of het zou met de toeschouwer moeten zijn”.

   Van den Berg: “Zoiets duurt anderhalf uur. Tussen alle bedrijven door worden wat nummers van de nieuwe langspeelplaat van de groep [‘ABBA – the Album’] opgevoerd. De visuele omlijsting ervan heeft echter niets te maken met de filmbeelden en men krijgt de indruk dat deze promotiespots er even tussengemoffeld zijn. De filmpjes die zijn nieuwe hits vergezellen zouden ook promotie-films kunnen zijn voor wittere tanden, een frisdrankje, een nieuw sigarettenmerk of een wasmiddel.

  De film van Abba is een uitgebreide Ster-reclame, waarin de groep zichzelf loopt aan te prijzen. De onechtheid, de overdreven welvaart, het goud en de glitter doen sterk denken aan een enorme luchtballon die drijft op succesgas. Over de verdere bedoelingen van de film rijst het vermoeden dat die nauw aansluiten bij de hits die de groep uitbracht: ‘Money, Money, Money’ en ‘The name of the Game’. En het spel van Abba is zogenaamd liefelijk maar puur commerciëel”.

.

.

.

.

.

.

Van het door hem verdiende geld zette Stig Anderson in 1989 de Polar Music Prize op. Dat leverde winnaars op als Paul McCartney (1992), Dizzy Gillespie (1993), Quincy Jones (1994), Elton John (1995), Joni Mitchell (1996), Bruce Springsteen (1997), Ray Charles (1998), Ravi Shankar (1998), Stevie Wonder (1999), Bob Dylan (2000), Burt Bacharach (2001), Miriam Makeba (2002), B.B. King (2004), Led Zeppelin (2006), Pink Floyd (2008), Peter Gabriel (2009), Björk (2010), Ennio Morricone (2010), Patti Smith (2011), Paul Simon (2012), Youssou N’Dour (2013), Chuck Berry (2014), Emmylou Harris (2015), Max Martin (2016), Sting (2017) en Metallica (2018).

  Geen van de leden van ABBA heeft de prijs ontvangen. Stig Anderson overleed in 1997 op 66-jarige leeftijd.

.

.

.

.

Harry Knipschild

16 mei 2019

.

.

Clips

.

* Stig Anderson als zanger

* Ria Valk, Hou je echt nog van mij Rockin' Billy, uit 1960

* Interview met Stig Anderson, Australische tv, 1976

* ABBA in Australië 1977

* ABBA - the Movie, 1977

* ABBA, The Piper, cartoon

* Stig Anderson, dit is uw leven, Zweedse tv, 1986

* Stig Anderson bij de uitreiking van de Polar Music Prize, 1993

* Polar Music Prize voor Bob Dylan, 2000

* Polar Music Prize, geschiedenis, 1992-2019

.

.

Literatuur

‘Ria Valk krijgt gouden plaat’, Dagblad voor Amersfoort, 9 juni 1961

‘De ijzeren vuist achter ABBA’, Muziek Expres, maart 1977

‘ABBA is a boon for Ivan Mogull’, Record World, 16 april 1977

‘Vliegrampen vergallen het geluk van ABBA’s Anna’, Story, mei 1977

Barry Taylor, ‘Stig Anderson on Taking ABBA To The Top’, Record World, 14 mei 1977

‘ABBA gaat muziek voor olie ruilen’, Leeuwarder Courant, 6 juli 1977

‘Popgroep ABBA wil Zweden verlaten’, Leeuwarder Courant, 12 augustus 1977

‘Popgroep ABBA weet niet waar zijn geld heen moet’, Leeuwarder Courant, 10 september 1977

Peter van den Berg, ‘ABBA de film, kinderlijkheid en commercie’, Nieuwe Leidsche Courant, 23 december 1977

‘De ABBA business floreert meer dan ooit tevoren’, Leeuwarder Courant, 30 december 1977