37 - De doorbraak van Shocking Blue (1968-1969)
“Legio zijn de voorbeelden van zangers, die uit eerzucht of tengevolge van onenigheid de beatgroep, waarin zij gespeeld hebben, verlaten om op eigen kracht een nieuwe formatie in het leven te roepen”, aldus de Leidsche Courant op 2 december 1967. “Eén van hen is Robbie van Leeuwen, die Rudy Bennett en zijn Motions de rug toekeerde en zich eindelijk ook wel eens in de schijnwerpers wilde spelen. De ex-gitarist van de Motions, die het grootste deel van de composities voor zijn rekening nam, bleef desondanks verstoken van persoonlijke populariteit”.
Volgens de krant was er nóg een reden voor Van Leeuwen om de Motions, die met ‘Wasted Words’ en ‘Why don’t you take it’ de hoogste regionen van de Nederlandse hitlijsten bereikten, de rug te keren: zijn minderwaardigheidscomplex.
Robbie was namelijk slechts 1,63 meter lang. Toen hij in 1967 zijn eigen groep formeerde, Shocking Blue, trad Van Leeuwen meteen op als muzikaal leider. Als drummer trok hij Cor van der Beek uit Rotterdam aan. Die moest optreden onder de naam Shorty Beck. Cor was slechts 1,58 meter kort. “Niet zonder grijnige trots zegt Robbie: ‘Eindelijk kunnen de fans niet meer zeggen, dat ik de kleinste ben van de groep: dat is nu Shorty, de drummer’”.
Van Leeuwen wist vanaf het begin welke kant het met Shocking Blue op zou gaan. “Rauwe beat heeft afgedaan, zoete samenzang doet ’t toch niet helemaal en rhythm and blues wordt ook maar zo, zo geaccepteerd”. Om die reden lanceerde hij een nieuw geluid: ‘dynamische rock-muziek, stuwend en relaxend, ‘gerijpt’ aan de Amerikaanse westkust’.
Shocking Blue in 1967
In eerste instantie repeteerde Barry Hay met de groep. Hij zou de zanger van Shocking Blue worden. Maar dat ging niet door omdat hij liever bij de Golden Earrings meedeed. Van Leeuwen koos vervolgens voor Fred de Wilde, die als ‘Hu’ van Hu & The Hilltops in 1966 gescoord had met ‘Cry me a river’ en ‘Something you got’. Fred kreeg de artiestennaam ‘Foggy Clover’ mee. Klaasje van der Wal, boomlang, ‘is de opvallend goede basgitarist van Shocking Blue. Weliswaar heeft hij geen ervaring bij de een of andere topgroep opgedaan, maar na zijn eerste optreden bij het toen geruchtmakende groepje Kick heeft Klaasje vele honderden uren geoefend! Niet alleen bij de lichte muziekkenners, maar ook bij de meisjes zal Klaasje zeker in de smaak vallen!’
Dat laatste was niet onbelangrijk. Robbie (Den Haag, 29 oktober 1944) koos er bewust voor zich te richten op een jong publiek. Volgens de krant had hij ‘een hekel aan doorsnee twens; ze zijn hem te snobistisch’. In de pers werd steeds gesteld dat Robbie 21 jaar was. In werkelijkheid was hij een paar jaar ouder.
Aarzelend begin
In sommige kranten was al in 1967 te lezen dat insiders de groep een grote toekomst voorspelden. Dat het succes niet vanzelf zou komen was duidelijk. “De groep wil er hard voor werken en er alles aan doen”, werd in november van dat jaar gemeld. De eerste single ‘Love is in the air’ (Polydor) flopte. Een album was evenmin succesvol. Journalist Frank van Dijl schreef later tenminste: “Anderhalf jaar geleden verscheen er een Shocking Blue-album op Polydor, maar van die plaat schijnt niet veel verkocht te zijn, als je de stapels die ervan in de uitverkoop lagen als maatstaf neemt”.
Om toch aan optredens te komen moest Robbie van Leeuwen zich verkopen als voormalig lid van de Motions. In allerlei kleine advertenties van zaalhouders die publiek voor Shocking Blue probeerden aan te trekken, werd dat keer op keer gemeld. Op 27 juli 1968 mocht de formatie bijvoorbeeld optreden tijdens een dansfeest in het Dorpshuis te Rijpwetering. De grote trekker was Cuby & the Blizzards, maar ‘er zal ook optreden de beatgroup Shocking Blue, de nieuwe groep van ex-Motions Robbie van Leeuwen’.
Voorlopig had de groep dan ook nauwelijks een imago. De naam werd regelmatig verkeerd gespeld – het duurde nog geruime tijd voor benamingen als Shocking Bleu en de Shocking Blues uit de kolommen van de kranten verdwenen. Ook was verre van duidelijk waar de jongens vandaan kwamen. Bij een optreden in clubhuis ‘De Peulen’ in Hardinxveld-Giessendam bijvoorbeeld werden ze gepresenteerd als afkomstig uit Amsterdam.
Shocking Blue was niet op de goede weg. Er moest dus verandering in de koers komen. Dat gebeurde. In het voorjaar van 1968 werd een contract getekend met de Amsterdamse platenmaatschappij Dureco. De Hagenees Rob Aardse zwaaide er de scepter. Die besloot een nieuw label de grond uit te stampen: Pink Elephant. Shocking Blue was de eerste groep die Aardse onder zijn hoede nam. In april werd ‘Lucy Brown is back in town’ opgenomen. Op 28 september kwam het nummer binnen in de Veronica top 40. “Ditmaal was het raak”, meldde de krant. “Het werd een succesvolle schijf en gaf Rob van Leeuwen en zijn drie vrienden de moed om op de ingeslagen weg door te gaan”.
In het najaar van 1968 zette Shocking Blue een nieuwe stap. Jefferson Airplane had zangeres Grace Slick aangetrokken. Dat had de West Coast-groep hits als “White rabbit’ en ‘Somebody to love’ opgeleverd. De Nederlanders zochten naar een zangeres in de stijl van Slick.
Manager Cees van Leeuwen (die eerder de zakelijke belangen van de Motions onder zijn hoede had) belde Annet Hesterman, maar die zei nee. Tijdens een feestje in Loosdrecht bekeek Cees een optreden van een band met daarin zangeres Mariska Veres (1947-2006). Zij moest het nieuwe gezicht worden.
In het Nieuwsblad voor Gorinchem en Omstreken kon je op 20 december lezen: “Shocking Blue, de groep van ex-Motions man Rob van Leeuwen, heeft een zangeres. Ze heet Mariska Veres en is de dochter van orkestleider Lajos Veres. De voorkeur van Mariska gaat uit naar Westcoast-muziek en dat is te horen op de nieuwe single ‘Send me a postcard darling’”. Nog halverwege 1969 werd van de zangeres gezegd dat ze 19 jaar was.
Mariska Veres, het nieuwe gezicht van Shocking Blue
Mariska Veres, een aanwinst
1969 begon goed. De eerste single met Veres kwam in de buurt van de top 10 terecht. Het imago van de groep werd steeds beter. “Shocking Blue heeft bewezen geen eendagsvlinder te zijn, want het is inderdaad een groep waar je naar blijft luisteren”, was op 14 maart te lezen in het Leidsch Dagblad. Niet alleen in Nederland, maar ook elders was er belangstelling. “Dit nummer zal ook uitgebracht worden in Duitsland, Frankrijk. Engeland en Scandinavië”, meldde de pers op 16 mei. “Veronica’s Jan van Veen, die deze week in New York is, gaat de mogelijkheden voor release in Amerika bespreken”.
Inmiddels was er een tweede single met Mariska uitgebracht, ‘Long lonesome road’. Die kwam echter niet verder dan een zeventiende plaats. Het wachten was op ‘I’m a woman’, het nummer dat al in de kranten werd aangekondigd.
Op 14 januari 2009 was ik op uitnodiging van Van Leeuwen bij hem thuis. Hij vertelde me: “‘I’m a Woman’ zou de nieuwe single worden. Er moest nog een b-kant komen. Ik had een idee en werkte het uit. In alle oprechtheid, ik heb altijd geluk gehad, en ook nu weer: De technicus had de avond ervoor dronken kunnen worden. Mariska Veres had ongesteld kunnen zijn. Dat was gelukkig allemaal niet het geval. Na de opname, die 1600 gulden [ruim 700 euro] kostte, besloten we meteen dat ‘Venus’ de a-kant zou gaan worden. Platenmaatschappij Dureco had geloof ik echter al labels laten drukken, waarbij ‘Venus’ nog als b-kant werd aangemerkt”.
Wat dat idee was tekende journalist Han Avot kort na de release in 1969 uit de mond van de componist op:
“Toen ik nog bij de Motions zat, zei men weleens, dat ik mijn teksten maakte door bestaande zinnen achter elkaar te plakken. Pure broodnijd was dat. Mijn nummers sloegen toevallig aan bij een groot publiek. De ene hit na de andere maakten we toendertijd. In ieder nummer vind je wel een gebruikt cliché terug. Wat wil je? De meeste songs zijn geinspireerd op voorvallen uit het dagelijke leven.
Neem nou ‘Venus’. Toevallig zie ik in ’n tijdschrift ’n afbeelding van de Venus van Milo staan. Een wondermooi beeld. En ineens had ik het. Ineens wist ik, dat ik een liedje moest schrijven rond een meisje, dat een Venus zou kunnen zijn. Eerlijkheidshalve moet ik zeggen, dat de muziek dit keer moeilijker was dan anders. Het moest iets totaal anders zijn. De Beatles en de Stones zijn teruggegaan naar de rock ’n roll, vermengd met een vleugje country & western. Ik heb alles nog eens extra aangedikt, maar in principe komt het op hetzelfde neer. Noem het geen coveren, want dat is het niet. Het is mijn persoonlijke opvatting van wat de tiener op dit moment wil”.
Optreden in 1969
Shocking Blue bevond zich in een overgangsfase. De groep werkte nog steeds ‘oude’ contracten af. Zo was er op 14 juni dansen met Shocking Blue in het patronaatsgebouw van Oegstgeest. Intussen was de gage wel opgelopen tot bijna duizend gulden per avond. In die dagen ook nam manager Cees van Leeuwen zijn vrouwelijke pupil onder de arm om haar in de landelijke pers te presenteren. Mariska bleek nog steeds 19 jaar jong te zijn. Dat schreef Theo Koopman althans, die haar, samen met de manager, voor het Vrije Volk in de zomer van 1969 een interview afnam.
Het was nog even wennen voor de nieuwe popster. Heel wat vragen werden niet door haar maar door Cees van Leeuwen beantwoord. “‘Mariska bekijkt de zaken nuchter’, meent haar manager. Mariska zelf glimlacht wat. Ze praat niet veel en maakt een bijna verlegen indruk.
Mariska Veres stapte een paar jaar geleden de showbusiness binnen. Daarvoor was ze vroegtijdig van de Mulo gegaan (‘in ons vak heb je toch geen diploma’s nodig’) en was zang- en pianolessen gaan nemen. Via o.a. nachtclubwerk voor Amerikaanse soldaten in Duitsland, kwam ze terecht bij de groep The Favorites. Tijdens een optreden in Loosdrecht zat de manager van Shocking Blues [sic!] in de zaal. Hij zocht voor zijn groep iets nieuws, iets aparts. En daar Mariska Veres volgens hem met haar Westcoast-sound precies in de nieuwe stijl van de groep paste, trok hij haar aan. En de knalharde stem van Mariska is een succes gebleken. ‘Over het algemeen zingen de meisjes in Nederland te lief. Ik wil keihard, recht-toe-recht-aan zingen. Als ik zing, moet iets overkomen’, meent ze. Manager Cees van Leeuwen verduidelijkt: ‘Ze heeft constant soul in haar stem’.
Heeft ze geen solo-zangeres willen worden?
‘Ik geloof niet, dat ik daar hard genoeg voor ben en bovendien vind ik solo zingen helemaal niet fijn. Nu zing ik met een groep en ik weet altijd zeker, dat ik een goede begeleiding achter me heb staan. Ik ben gewoon een onderdeel van de groep. Als solo-zangeres meer verdienen? Ach, geld is niet het belangrijkste. Weet je, al zou ik duizend gulden per uur kunnen verdienen, maar als ik geen zin heb om te zingen, dan zing ik niet. Noem het maar idealisme’.
‘Ik geloof niet, dat ik daar hard genoeg voor ben en bovendien vind ik solo zingen helemaal niet fijn. Nu zing ik met een groep en ik weet altijd zeker, dat ik een goede begeleiding achter me heb staan. Ik ben gewoon een onderdeel van de groep. Als solo-zangeres meer verdienen? Ach, geld is niet het belangrijkste. Weet je, al zou ik duizend gulden per uur kunnen verdienen, maar als ik geen zin heb om te zingen, dan zing ik niet. Noem het maar idealisme’.
Haar manager verduidelijkt: ‘Als Mariska maar taartjes kan kopen, thee kan drinken en kan borduren, dan is ze wel tevreden’.
Mariska: ‘Ja, ik borduur veel, vooral kussens. Zeker heb ik wel meer hobby’s. Ik lees veel griezelverhalen en kijk veel naar griezelfilms. Ik zie dan alles voor me in mijn fantasie. TV vind ik ook erg fijn. Ik heb Ajax zien verliezen tegen die Italianen. Ajax was zeer slecht’.
Manager Van Leeuwen: ‘Schrijf dat nou maar niet, want anders kopen ze in Amsterdam onze platen niet meer’.
Mariska: ‘Ajax speelde slecht. Daar kun je toch niet blind voor blijven? Nou dan. Ik vind Amsterdam trouwens een heerlijke stad. Mooie grachtjes en mooie winkels’”.
Naarmate het succes van ‘Venus’ groter werd, kwamen ook de negatieve kritieken. In de Leeuwarder Courant was na een optreden tijdens de Sneek-week te lezen: “Shocking Blue viel ons tegen: zangeres Mariska Veres zong erg vlak, ondanks het hinderlijke vibrato dat ze van de Engelse zangeressen heeft overgenomen, want dat brengt ook geen diepte in je stem. De gitaarsoli waren brokkelig en oninteressant”.
Het Vrije Volk had geen goed woord over voor ‘At Home’, het eerste album van het viertal. “De Nederlandse popgroep Shocking Blue heeft een paar aardige singles gemaakt. Als men zich dat in ons land een beetje bewust wordt, smijt men er ogenblikkelijk een LP tegenaan. En dat is nou weer net te veel. Op een niet bijzonder intelligente manier brengt Shocking blue wat dreunende popmuziek, die bij het eerste nummer nog wel enige verwachting wekt, maar die toch wel een kleine aanslag op het gevoelige oor doet, als je verder luistert. Het is uiteindelijk een vlak gestamp, een niet zo plezierig gedender, waar men zich alleen op een dansavond wellicht mee zal vermaken”.
Wat vond Robbie van Leeuwen van de doorbraak? Han Avot legde het vast.
“Rob blikt wijsgerig voor zich heen. Hij gaat door voor een weinig spraakzame jongen, een image die hem niet in ’t minst hindert. ‘Wat moet ik nu vertellen? Dat ik zo goed ben? Dat ik zulke eindeloze nummers schrijf? Daden vind ik veel belangrijker. Als je kletst, kun je niets presteren. Ik gebruik de tijd liever om nieuwe composities op mijn gitaar zitten tokkelen. Als je me nu vraagt wat de reden van ons succes is, zou ik het je eerlijk niet kunnen vertellen. Als ik het wist, zou ik op dit moment miljonair zijn. Je kunt zeggen, dat het door onze zangeres Mariska Veres komt. Maar dat is achteraf gepraat. Voor hetzelfde geld had het een totale mislukking geworden en dan had iedereen ineens gezegd: zie je wel?
Je kunt zeggen, dat het door de muziek komt. Maar ook dat is een gissing. Ik weet alleen, dat we met ‘Venus’ op de goede weg zijn. In vergelijking hiermee, zijn onze twee vorige platen leuke probeerseltjes. Nu merk je pas, dat de tieners je waarderen.
Engeland moet op dit moment voor ons een haalbare kaart zijn. Als ze daar maar niet zo verdomd chauvinistisch waren. Noem mij een reden op, waarom onze plaat het daar niet zou doen, de huidige trend in de Britse popmuziek in aanmerking genomen. We zouden er graag willen spelen, want het publiek is veel enthousiaster.
Amerika, ja daar zou ik naar toe willen gaan. Maar wat heeft het voor zin, als je er geen hit hebt. Er zijn daar zoveel artiesten, dat je als buitenlandse attractie wel erg sterk in je schoenen moet staan. De Motions zijn er geweest, de Earrings trouwens ook. Ze komen terug met de wildste verhalen. Het zal wel waar zijn, ik ben er niet bij geweest, dus ik kan het niet bestrijden. We zullen ons wel nooit helemaal met het buitenland kunnen meten. En dan bedoel ik de nederpop in het algemeen. En weet je waarom? Omdat hier de durf ontbreekt om iets buitensporigs te doen’”.
Gouden platen en succes in het buitenland
Eind oktober werd bekend dat er van ‘Venus’ meer dan honderdduizend exemplaren in Nederland verkocht waren. Een paar weken later werd de groep met gouden platen overladen. Pim Oets was erbij. Het was duidelijk dat hij weinig op had met de muziek van Robbie van Leeuwen. Hij had, schreef hij, ‘bezwaren tegen de (zwakke) teksten, de eentonige, modieuze (want met de hier in zwang zijnde maar elders allang verouderde sitar) begeleiding en de deels gepikte (van Jefferson Airplane en andere groepen met damesvocalisten) sound’. Hij sprak Robbie in zijn artikel persoonlijk toe: “Dat eerste nummer op de elpee, Robbie, ‘Boll weevil’, dat is helemaal niet van jou. Dat heb je woord voor woord en noot voor noot gekopiëerd van de hit, die zanger Brook Benton een jaar of acht geleden had met het gelijknamige werkje”.
Tijdens de uitreiking van de gouden platen mijmerde Oets met manager Cees van Leeuwen (29). Eerst vertelde hij hem dat de sound van Shocking Blue van Jefferson Airplane was overgenomen. Cees (geen familie van Rob) reageerde meteen: “Welnee jongen, dat zeggen er wel meer, maar dat is toeval hoor. Wij maken gewoon een lekker soundje, weetjewel en die teksten, ach… Ken je ‘Sugar sugar’ van de Archies? Nou dan! Welnee, naar de teksten luistert geen hond. Contact met andere groepen? Wat moet ik van andere groepen leren? Nee, dat hebben we niet. We gaan onze eigen gang. We gaan nu naar Duitsland, een tourneetje door Frankrijk, voor de derde keer teevee doen in Engeland en de eerste vier dagen van januari zitten we in Zwitserland. En dan zien we wel weer”.
Van de ‘welgedane’ manager vernam Oets dat de totale verkoop inmiddels het half miljoen had overschreden. Bovendien was het bericht gearriveerd dat ‘Venus’ de onderkant van de Amerikaanse hitlijsten had bereikt. “Ik sta nu één in Frankrijk, 2 in Duitsland, 4 in Zwitserland, ik heb één gestaan in België. Nou Amerika nog. Ik ben dus binnengekomen op 113, maar van een tournee door Amerika weet ik nog niks af. Ik heb geen zin om er geld te gaan brengen, zoals de Earrings, de Motions, de Cats. Als ik er heen ga wil ik geld verdiénen”.
***
Willy Alberti bij het vertrek van Shocking Blue naar Amerika (1970)
In februari 1970 bereikte Shocking Blue met ‘Venus’ de eerste plaats in de Amerikaanse top 100 van Billboard. ‘Mighty Joe’, de opvolger van ‘Venus’, bracht Robbie van Leeuwen, Mariska Veres, Klaasje van der Wal en Cor van der Beek voor het eerst op de bovenste plaats van de Nederlandse top veertig.
Harry Knipschild
30 juni 2010
Clips
Literatuur
'Shocking Blue en de Sound '68', Nieuwe Leidsche Courant, 22 november 1967
'Rob van Leeuwen verlost van minderwaardigheidscomplex', Leidsche Courant, 2 december 1967
'Shocking Blue in de Peulen', Nieuwsblad voor Gorinchem en omstreken, 31 mei 1968
'Shocking Blue in Pick Up', Vrije Volk, 17 maart 1969
Theo Koopman, 'Mariska... 'constant soul in haar stem'', Vrije Volk, 9 juni 1969
'Shocking Blue in Oegstgeest', advertentie, Leidsche Courant, 14 juni 1969
Han Avot, 'Rob van Leeuwen van Haagse 'Shocking Bleu': Als ik wist waarom wij zo'n succes hebben zou ik op dit moment miljonair zijn', Leidsche Courant, 26 juli 1969
'Na afloop van beat-feest: bij relletjes in Utrecht hek onder stroom geraakt', Leeuwarder Courant, 8 augustus 1969
'Rob van Leeuwen heeft er al 'n fikse carrière opzitten maar Shocking Blue gaat het helemaal maken', Leidsche Courant, 6 september 1969
''Venus' [verkocht aan buitenland]', Nieuwsblad voor Gorinchem, 24 oktober 1969
''Venus' over de honderdduizend', Nieuwsblad voor Gorinchem, 31 oktober 1969
Frank van Dijl, 'Shocking Blue maakt heel goede popmuziek', Nieuwblad voor Gorinchem, 7 november 1969
Pim Oets, ''Naar de teksten luistert toch geen hond'', Vrije Volk, 27 november 1969
'Goud voor Shocking Blue', Provinciale Zeeuwsche Courant, 27 november 1969
Willem van Kooten, 'Top 30 van Joost', Vrije Volk, 5 december 1969
Peter Sijnke, Nederpophelden. Pioniers van de popmuziek in Nederland 1960-1970, Zaltbommel 2006
'Willem van Kooten', 'Mariska Veres', website 'Van Kooten is de naam', 5 december 2006
Pierre Perrone, 'Mariska Veres', The Independent, 5 december 2006
- Hits: 32154