483 - Jerry Lee Lewis begint bij Sun Records in Memphis

 

Twaalf jaar geleden, in 2011, schreef ik hier een artikel over de start van de carrière van Jerry Lee Lewis (1935-2022), zoals beschreven door Myra Gail Brown, zijn achternicht, die op dertienjarige leeftijd met de artiest in het huwelijk trad. In 1982 legde ze haar herinneringen vast in het boek Great Balls of Fire.

   In dit nieuwe artikel in zekere zin hetzelfde verhaal, maar nu vanuit het oogpunt van Sam Phillips (1923-2003). Peter Guralnick publiceerde in 2015 een biografie van de eigenaar van platenmaatschappij Sun Records in Memphis, die de loopbaan van Lewis in gang zette.

 

 

 

 

 

 

Jerry Lee reisde, samen met zijn vader, vanuit Ferriday (Louisiana) naar de studio van Phillips – onaangekondigd. Om die reis in oktober 1956 te financieren, is in de biografie te lezen, moesten ze alle eieren verkopen van de boerderij waar ze woonden.

   Er was over nagedacht. In een tijdschrift had Jerry Lee gelezen dat Phillips de grote man achter de schermen was van succesvolle artiesten als Elvis Presley, Johnny Cash, Carl Perkins en B. B. King. Tegen zijn vader had hij gezegd: “This is the man we need to go see”. Een eerdere opname, in de studio van Cosimo Matassa (New Orleans), had immers niet het gewenste resultaat gehad.

   Sam Phillips was niet aanwezig toen het tweetal bij de studio arriveerde. Ze werden opgevangen door medewerkers Sally Wilbourn en Jack Clement. Met veel bravoure verkondigde Jerry Lee dat hij piano speelde zoals Chet Atkins gitaar. Er waren blijkbaar geen andere klanten. Hem werd gelegenheid gegeven om een stukje ten gehore te brengen.

 

Toen Sam Phillips bij thuiskomst de tape hoorde ging hij helemaal uit zijn dak. Clement kreeg opdracht om Jerry Lee op te sporen en hem terug in de studio te krijgen. “Just get him in here as fast as you can”.

   Als ze er niet op tijd bij waren zou Lewis wel eens bij een andere platenmaatschappij terecht kunnen komen. Wat bovendien meespeelde was dat Elvis Presley zijn oude bedrijf verlaten had. Sam had nieuw talent nodig om Sun Records overeind te houden.

 

 

 

 

Op 9 november verscheen Jerry, pas 21 jaar geworden, opnieuw onaangekondigd bij Sun. Deze keer had hij zijn neef J.W. ‘Jay’ Brown meegebracht (de vader van Myra). Sam bevond zich ook nu weer elders.

   Clement was er wel. Hij besefte dat hij handelend moest optreden. “After Sam’s reaction, Jack wasn’t going to risk letting the boy get away a second time. So he set up an audition session for the next day”. Clement huurde bovendien twee sessie-artiesten in: gitarist Roland Janes en drummer J. M. Van Eaton.

   In de studio moesten de muzikanten nog even aan elkaar wennen. De onbekende Jerry Lee Lewis was wel erg van zichzelf overtuigd – op het arrogante af. Jay had zijn arm gebroken, maar wilde toch op de door hem meegebrachte gitaar spelen. Van Eaton zou gedacht hebben: “It is pretty weird. Why did they drag us down here?”

   De sfeer sloeg helemaal om toen Jerry Lee piano begon te spelen. Wat de jongeman aan muziek wist te laten horen deed alle twijfel meteen verdwijnen. Roland Janes: “It was like hearing a whole different music that you’d never heard before. He played equally well with either hands. He had this rhythm, this fantastic bass rhythm – I mean, the music never stopped”.

 

 

 

Repertoire was er genoeg. Jerry Lee demonstreerde dat hij van alle markten thuis was: blues, country & western, spirituals, gewone populaire liedjes. Op de auditie-tape kon Sam Phillips bij terugkomst luisteren naar bijvoorbeeld ‘You’re the Only Star in My Blue Heaven’ (Gene Autry), ‘Waiting for a Train’ (Jimmie Rodgers), ‘Hand Me Down My Walking Cane’ (Stephen Foster), ‘Little Green Valley’ (Carson Robison) en ‘End of the Road’ (Irving Berlin).  Het waren niet zo maar vertolkingen van bestaand materiaal. De aanpak van de jongeman uit Ferriday was zo bijzonder dat je soms het origineel nauwelijks meer herkende. 

   Tegen het einde van de sessie pakte Jerry Lee Lewis nog eens helemaal uit. Op dat moment was ‘Crazy Arms’ van Ray Price al heel wat maanden een monsterhit in het country-genre. Voor de aardigheid liet Jerry Lee horen dat hij er een eigen interpretatie op nahield. Spontaan werd die in de studio vastgelegd.

 

Opnieuw was Sam Phillips lyrisch en al helemaal toen hij de demo-versie van ‘Crazy Arms’ te horen kreeg. Er zaten wel wat schoonheidsfoutjes in, maar dat deerde volgens hem niet. “I can sell that”, zou Phillips spontaan uitgeroepen hebben. Volgens hem was het een hit.

   Sam Phillips besloot de auditie-opname meteen op zijn Sun-label in de handel te releasen: onder de naam ‘Jerry Lee Lewis With His Pumping Piano’. De single werd op 1 december 1956 in de handel gebracht. Eerder kon men de uitvoering in Memphis al horen via het plaatselijke radiostation, waar Dewey Phillips (geen familie) ooit ‘That’s Allright Mama’ van Elvis Presley als eerste had laten horen.

 

 

 

 

Bij Sun waren ze zo enthousiast over de pianist dat ze hem niet meer uit het oog wilden verliezen. Phillips gebruikte zijn relaties om de ‘wild boy from Louisiana’ aan het werk te houden. Samen met andere muzikanten, die aan de platenmaatschappij gelieerd waren, werd hij op pad gestuurd om zoveel mogelijk op te treden. Sam schakelde bijvoorbeeld impresario Bob Neal in, die zich eerder op die manier had ingespannen voor Elvis Presley, toen die nog opnam voor Sun.

   Jerry Lee kreeg bovendien een rol toebedeeld als sessiemuzikant in de Memphis-studio, bijvoorbeeld voor een opname van Carl Perkins, die een aantal maanden daarvoor een grote hit had met ‘Blue Suede Shoes’, maar er niet in geslaagd was continu rock & roll van dat kaliber te blijven leveren.

   Op 4 december 1956 was de studio gepland voor wat nieuwe probeersels.

 

 

 

 

Carl, 24 jaar, bracht zijn vader, Buck, mee die dag. Dat was niet eerder gebeurd. Vader Perkins had een idee, is in het boek van Guralnick te lezen. “Do you know the old ‘Matchbox Blues’” zou hij voorgesteld hebben. Dat nummer was onder meer bekend van Blind Lemon Jefferson. Op instigatie van zijn vader krabbelde Carl de tekst op een velletje papier. 

   Met onder meer Jerry Lee Lewis op piano maakten ze een rock-versie van ‘Matchbox’.

 

De samenwerking van Carl Perkins en Jerry Lee Lewis liep ook nu niet helemaal soepel. Guralnick: “Carl was dubious about this new cat at first, with his arrogance and the kind of ungovernable self-regard that no one had a right to show in Mr. Phillips’ studio”.

   Als Carl iets voorstelde aan de nog niet ontdekte Jerry Lee, reageerde die soms met de suggestie dat hij zelf maar achter de piano moest gaan zitten.

   Maar gaandeweg de sessie van 4 december bleek het tweetal alsnog met elkaar overweg te kunnen. Zo kwam ‘Matchbox’ (later ook opgenomen door de Beatles) tot stand.

 

 

 

 

Dinsdag 4 december 1956 was ook om een andere reden een bijzondere dag in de geschiedenis van de popmuziek. Terwijl Perkins en Lewis van alles aan het uitproberen waren, stapte Elvis Presley met een vriendin (Marilyn Evans) onverwacht de studio binnen. Elvis was intussen met hulp van Dries van Kuijk (Tom Parker) formeel overgestapt van Sun naar RCA – een sprong die hem geen windeieren had gelegd. Met zijn vertolkingen van ‘Heartbreak Hotel’, ‘Hound Dog’ en ‘Don’t Be Cruel’ was hij het nieuwe grote idool van de Amerikaanse jeugd geworden.

   Alle activiteiten werden onmiddellijk stopgezet. Phillips kon wel wat publiciteit gebruiken voor zijn Sun-artiesten. Hij wist Johnny Cash telefonisch te bereiken en vroeg hem meteen naar de studio te komen. Dat kostte enige moeite want Vivian, zijn echtgenote, en hij stonden op het punt om kerstinkopen te doen.

   Vervolgens bracht Sam de krant van Memphis op de hoogte. Die stuurde meteen een verslaggever en een fotograaf.

 

Jerry Lee Lewis, de nog niet ontdekte artiest, Carl Perkins, Johnny Cash en Elvis Presley werden samen met Marilyn Evans bij elkaar gezet voor de foto. Het zogenaamde ‘Million Dollar Quartet’ was geboren. Vier van dat soort artiesten bij elkaar – spontaan begonnen ze muziek te maken. Jack Clement kwam na een tijdje op het idee om een bandopname te maken van wat er aan de andere kant van de controlekamer gebeurde.

   Johnny Cash bleef maar even, hij kon het zich niet permitteren om lang weg te blijven. Jerry Lee Lewis en Elvis Presley daarentegen bleven tot het einde. Elvis liet zich positief uit over de nieuwe ontdekking van Phillips: “The way he plays piano just gets inside me. That boy can go”, noteerde journalist Bob Johnson.

   Ongetwijfeld een mooie opsteker, zowel voor Sam als voor Jerry Lee Lewis.

 

 

 

 

   

 

Phillips besefte, aldus Guralnick, dat hij van niemand hogere verwachting had dan van Lewis. “The artist for whom he had the highest expectations, both commercial and artististic, was Jerry Lee Lewis. He just might be the most naturally talented he had ever worked on”.

   Waar het nu alleen nog maar om ging was het juiste materiaal te vinden om met de artiest uit Louisiana op te nemen. Jerry Lee was volgens hem een lopende encyclopedie: “He had a phonographic memory for everything he heard”, maar ook “the transformative talent to turn it into something utterly distinctive of his own”.

   De ontwikkeling van zijn talent was zeker niet vanzelf gegaan. Jerry Lee had nogal wat blues-pianisten in zijn woonplaats zien optreden, zoals Sunnyland Slim, Memphis Slim en Champion Jack Dupree. Enthousiast uitte hij zich niet alleen over zwarte vertolkers als Rosetta Tharpe, Fats Waller en B. B. King, maar ook over blanken als Gene Autry, Al Jolson, Bing Crosby en Frank Sinatra. ‘Boogie Woogie’ van orkestleider Tommy Dorsey, gecomponeerd door Pinetop Smith, kon hij op een geheel eigen manier uitvoeren.

 

Jerry Lee, zo werd hij door de biograaf van Sam Phillips neergezet, was nogal bijzonder. In zijn privé-leven maakte hij er een zootje van. Alle discipline ontbrak. Maar als hij zich op de toetsen stortte was hij precies het tegenovergestelde. Dat begon toen zijn vader een piano van het merk Starck voor hem kocht en er zijn huis voor verpandde. 

   Elke dag speelde hij zes, zeven, acht uur lang. Soms bracht Jerry’s moeder hem het eten terwijl hij maar doorging. Zijn jongere zusjes vonden die speciale behandeling helemaal niks. Zij moesten in huis of op de boerderij werken, terwijl Jerry Lee zijn deuntjes zat te spelen.

   Dat kon hun broer niks schelen. “I am the great, I am”, zou hij geroepen hebben. Verlegenheid was er bij hem niet bij. Maar met zijn manier van muziek maken pakte hij iedereen in zijn omgeving in.

   Tijdens zijn religieuze opleiding in Waxahackie (Texas, Southwestern Bible Institute) had Jerry het aangedurfd om in de kapel ‘My God Is Real’ als een boogie woogie ten gehore te brengen. Dat had niet goed uitgepakt.

 

 

 

 

 

 

Wat moest Sam Phillips met zo iemand?

   Hij liet hem vergezellen door een vaste club van muzikanten, in en buiten de studio. Niet alles lukte natuurlijk. Een door hem bedachte groep, de Little Green Men, had niet het gewenste succes met de single ‘Flyin’ Saucers Rock & Roll’. Toen het project niet van de grond kwam, werden de muzikanten met de pianist samengebracht in de Jerry Lee Lewis band.

   Op 22 februari 1957 speelde de groep vier uur lang in een kleine club, The Twin Gables, in Blytheville (Arkansas). Het podium was zo klein dat er alleen plaats was voor Jerry Lee en neef Jay Brown. De andere jongens moesten vanaf de vloer opereren. Het was er zo’n rommeltje dat het stof naar beneden dwarrelde als de drummer een roffel gaf. Hun pas aangeschafte jasjes zaten er weldra helemaal vol mee.

   Met zijn enorme repertoirekennis wist Jerry Lee Lewis steeds weer nieuwe liedjes op te dissen. Een van die songs was enkele jaren eerder geschreven en uitgevoerd door Roy Hall (1922-1984). In de omgeving werd ‘Whole Lot of Shakin’ Goin’ On’ populair. Er was in 1955 zelfs een zwarte versie van door Big Maybelle op de plaat gezet onder leiding van Quincy Jones. 

   Peter Guralnick: “Jerry had first heard it performed by a Natchez disc jockey named Johnny Littlejohn”. Die uitvoering had indruk op hem gemaakt: “He was playing drums and singing. I stood there and listened, and I said, ‘Man that is fantastic!’”

   De aanpak van Littlejohn had hij helemaal overgenomen. “I started doing it pretty close to exactly the way he had done it. Word for word. The way he would say, ‘Easy, let’s get down real slow’. I didn’t steal it. I just kind of took it!”

 

 

 

 

Op die vrijdagavond in het stadje merkte Jerry Lee Lewis dat hij succes had met zijn ‘imitatie’. Het publiek werd geweldig enthousiast en vroeg om herhaling. “The audience wanted to hear it again. ‘Play that ‘Shakin’ song’, they kept calling out”.

   De volgende dag gebeurde het zelfde. Roland Janes, die eerder al met Jerry Lee in de studio gewerkt had, zei tegen Jerry Lee dat ze Sam Phillips op de hoogte moesten brengen van het bühne-succes. “We need to go and see if Sam will let us cut that”.

   Sam was opgelucht toen de Jerry Lee Lewis band liet horen hoe ‘Whole Lotta Shakin’ Goin’ On’ kon klinken. Hij stelde zijn studio meteen ter beschikking. Na een paar keer oefenen stond het nummer op tape. 

 

 

 

 

Bij de tweede Sun-single ging de release niet zo soepel als bij ‘Crazy Arms’. De groep van Jerry Lee hield geen stand. Niet iedereen was bovendien even enthousiast als de eigenaar van de platenmaatschappij. Johnny Cash vond dat je met zo’n ‘vulgair’ nummer niet kon aankomen en dat het beter zou zijn om de b-kant, ‘It’ll be me’ tot a-kant te maken.

   Phillips liet zich echter niet ompraten. “He never wavered” is in het boek te lezen. Op 15 april 1957 zette hij de single in de markt, terwijl Jerry Lee samen met Carl Perkins en Johnny Cash op toernee was. De distributeurs van Sun reageerden positief. “The record sold strongly from the start”.

   Toen Carl, Johnny en Jerry Lee op 2 april optraden in Sheffield (Alabama) ging Sam er heen om het mee te maken. Op dat moment zag de carrière van Perkins er weer hoopvol uit. De single ‘Your True Love’ met ‘Matchbox’ op de b-kant, opgenomen op 4 december 1956, was omhoog aan het klimmen in de hitlijst van Billboard. Wie weet had Sun eindelijk een echte opvolger voor ‘Blue Suede Shoes’.

   

Sam had zijn broer Jud meegenomen. Die had een tijd voor Sun Records gewerkt, maar handelde op dat moment in tweedehands auto’s in Sheffield. Jud was blijkbaar meer onder de indruk van Jerry Lee dan van de andere twee Sun-artiesten. Na afloop stelde hij zich aan Lewis voor en liet weten dat hij nog nooit zo’n getalenteerde artiest had meegemaakt. Jud en Dean, zijn echtgenote, nodigden hem en de andere leden van de groep uit om bij hem in Sheffield sardientjes te komen eten.

   Bij Jud thuis ging Jerry Lee Lewis meteen weer achter de piano zitten. Opnieuw liet hij horen hoe breed zijn repertoire was – van George Gershwin tot Muddy Waters. Iedereen zat te eten en te drinken. Jud niet. De broer van Sam kon zijn ogen en oren niet van de pianist afhouden.

   “I saw something in Jerry Lee Lewis that I had never seen in any other artist. When he went to the piano in my little living room and started playing and I heard him play tunes like ‘Summit Ridge Drive’ [van Artie Shaw], tunes that you wouldn’t believe that this guy had in his repertoire. This guy has got depth. It’s just a matter of bringing this into focus. And attempting to merchandise and get a reaction”.

 

 

 

 

Volgens Jud was de 21-jarige Jerry Lee een verlaat wonderkind. Zo iemand mocht niet verloren gaan voor de muziekbusiness. Enkele weken later sloot Jud zich om die reden opnieuw aan bij het muziekbedrijf van Sam Phillips. Hij was ervan overtuigd dat hij een ster van hem kon maken. Dat kon hij niet alleen, hij wilde het doen. Op 19 juni 1957 liet Jud Phillips zich benoemen tot verkoop- en promotie-directeur van Sun Records in Memphis.

 

 

 

 

De redactie van Billboard zag de single van Jerry Lee Lewis wel zitten – en niet alleen voor de liefhebbers van country & western. “The platter is taking off like wildfire. Tho in release only a short while, all areas list it as a top seller. It should also go well in pop and r&b markets”.

   In Cashbox werd ‘Shaking’ op 6 juli uitgeroepen tot een ‘sure shot’, een ‘onverbiddelijke’, toekomstige hit. Relatief ging de verkoop een stuk beter dan de airplay. De diskjockeys waren vanwege de tekst terughoudend om de single op hun station ten gehore te brengen. 

   Jud Phillips vond dat hij de doorbraak moest forceren. Een optreden in een van de grote tv-programma’s zou daarvoor kunnen zorgen, was zijn mening. Hij dacht aan die van Ed Sullivan en Steve Allen. 

   Sam steunde zijn oudere broer. “He gave his brother the go-ahead”. Jerry en Jud stapten op het vliegtuig naar New York. Vanuit zijn hotel belde Jud met NBC-tv. Het lukte hem een afspraak te forceren met Jules Green, manager van Steve Allen, en met Henry Frankel, talent-coördinator van het station.

   Jud had bewust geen plaat meegenomen. Het tv-duo was dan ook verbaasd. Frankel zou tegen zijn collega gezegd hebben: “How do you like that? That’s the first time we’ve had a salesman come in here without anything to sell”.

 

Jerry Lee mengde zich niet in de discussie. “He was just sitting there chewing bubblegum and reading a Superman comic book”.

   Jud gaf aan dat de tv-mannen maar eens moesten luisteren naar wat de jonge artiest te bieden had: “This is an action artist!”

   Jerry vertelde later dat hij in eerste instantie niet serieus genomen werd. “I just sat there blowing bubblegum. The guy looked at me and I looked at him. Finally he said, ‘Okay kid, let’s see you play piano and sing’”. De man die bepaalde wie er in het programma van Steve Allen zou worden opgenomen, zette zijn voeten op zijn bureau en barstte bijna in lachen uit. Zoiets had hij bij wijze van spreken nog nooit meegemaakt.

 

 

 

Met zijn voordracht wist Lewis opnieuw te imponeren. Toen hij uitgespeeld was, kreeg Jud te horen dat ze 500 dollar zouden ontvangen als ze Jerry Lee niet aan Ed Sullivan voortstelden. Over drie dagen moesten ze terugkomen om persoonlijk met Steve Allen kennis te maken.

   In de tussentijd ging de artiest naar de achtbaan van pretpark Coney Island. 

   Het gesprek met de populaire presentator pakte goed uit. Jerry Lee Lewis mocht op 28 juli als uitsmijter zijn nieuwe single ‘Whole Lotta Shakin’ Goin’ On’ ten gehore brengen.

 

 

 

 

Op 25 juli reisde Jerry Lee opnieuw naar New York, deze keer per trein en in een wat groter gezelschap. Hij nam een stel begeleiders mee, onder wie ook Jay Brown, de vader van Myra. Zelfs Sam Phillips was er bij. In Billboard had hij een grote advertentie geplaatst voor de single en de aankondiging van het tv-optreden – naast de top 100. In die lijst was de Sun-plaat die week op nummer 30 geklasseerd.

   Onderweg, schreef Guralnick, werd vooral gediscussieerd over de bijbel. Eenmaal in New York aangekomen gingen ze meteen naar de studio van NBC, waar Lewis de daar aanwezige piano zo hard bewerkte dat de studiomensen zich zorgen maakte of die wel heel bleef. Want hij was wel nodig voor de rechtstreekse uitzending. Maar alles liep goed af, zoals 66 jaar later dankzij YouTube te zien is. “Jerry Lee’s appearance surpassed all expectations”, met die woorden vatte de biograaf van Sam Phillips het tv-optreden samen.

 

 

 

 

Wat iedereen hoopte, gebeurde. De single ‘Whole Lotta Shakin’ Goin’ On’ schoot door naar de hoogste regionen van de hitlijsten. “The record exploded”. Op 9 september 1957 bereikte Lewis een derde plaats in de pop charts, onder ‘Tammy’ van Debbie Reynolds en ‘Diana’ van Paul Anka. Guralnick noemde dat ‘one of the great miscarriages of musical justice’. Maar die week was hij wel hoger geklasseerd dan ‘That’ll be the day’ van Buddy Holly & The Crickets en ‘Teddy Bear’ van Elvis Presley.

   Jerry Lee werd meteen gecontracteerd om regelmatig terug te komen in de Steve Allen show. Bovendien maakte hij een verpletterende indruk op Myra, de dochter van zijn begeleider J.W. Brown, die thuis zat te kijken. Het tweetal trad op 12 december 1957 in het huwelijk, zoals te lezen is in het artikel dat ik eerder op deze website schreef.

   Jerry Lee Lewis werd een rock & roll idool, een controversiële artiest, een legende, tot zijn dood in 2022. Door zijn succes hielp hij mee om het muziekbedrijf van Sam Phillips nog een aantal jaren in stand te houden. In 1969 nam Shelby Singleton diens activiteiten over.

 

Harry Knipschild

28 januari 2023

   

Clips

 

* Jerry Lee Lewis, Crazy Arms

* Carl Perkins, Matchbox, 4 december 1956

* Million Dollar Quartet, 4 december 1956

* Jerry Lee Lewis, Whole Lotta Shakin' Goin' On, Steve Allen Show, 1957