15 - Naar Augsburg voor de zonsverduistering van 1999
Nieuws is van korte duur. Het gebeurt en het is voorbij. Een moord, aardbeving, overstroming, uitslag van een sportwedstrijd of verkiezingen, een (pop)artiest die gestorven is. Dan op naar het volgende nieuws. Hoe heviger hoe beter. Dat trekt meer kijkers en op meer kijkers kunnen meer en duurdere reclameboodschappen verkocht worden.
Veel van wat ons op de televisie als de belangrijkste gebeurtenis van het jaar of de eeuw wordt voorgeschoteld is na korte tijd vergeten. Terwijl van wat (soms achteraf) écht van wezenlijke betekenis is geen melding wordt gemaakt.
In een enkel geval kun je het nieuws zelfs met zekerheid aankondigen. Als je maar voldoende op de hoogte bent van hoe de dingen in elkaar zitten. Kennis is macht. Bijvoorbeeld bij het voorspellen van maans- en zonsverduisteringen. Eeuwenlang dachten de mensen dat de aarde het middelpunt van het heelal was en dat de zon om de aarde draaide. Aan het begin van de zeventiende eeuw verwierp de Italiaan Galileo Galilei (1564-1642) deze theorie. De zon draaide niet om de aarde. Het was juist andersom: de aarde draaide om de zon, durfde hij in 1610 te beweren. Op basis van die manier van denken kon je voortaan beter een zonsverduistering berekenen.
Europese missionarissen die in die tijd naar Azië reisden om de Chinezen en andere volkeren voor het ware geloof te winnen wisten goed gebruik te maken van hetgeen Galilei ontdekt had. De keizer van China, bijvoorbeeld, beweerde de ‘zoon des hemels’ te zijn. Hij was het middelpunt van het heelal, stond in direct contact met het universum. Op die veronderstelling was zijn macht gebaseerd. Voor zo’n keizer met honderden miljoen ‘heidense’ onderdanen was het van het allergrootste belang dat hij zo precies mogelijk kon aankondigen wanneer er een zonsverduistering zou zijn en wist hoe lang die zou duren. Omdat de paters-Jezuieten de kennis van Galilei met zich meenamen naar het verre oosten konden ze de beste voorspellingen doen. Op die manier wisten ze zich een plaats in het centrum van het Chinese hof te verwerven.
Kangxi
De Belg Ferdinand Verbiest (1623-1688) had de sterrenkunde goed onder de knie. In 1664 beweerde de Chinese geleerde Yang Guangxian dat een zonsverduistering om kwart over twee zou beginnen. Volgens de berekeningen van de islamitische astronoom Wu Ming-hsüan zou dat het geval zijn om om half drie. Verbiest kwam tot de conclusie dat de zonneschijf vanaf drie uur verduisterd zou worden. En dat was inderdaad het geval. Alleen de missionaris had het bij het rechte eind.
Naar eigen zeggen werd de pater goed bevriend met keizer Kangxi (1653-1722). In de correspondentie beschreef Verbiest wat hij meemaakte. “Het was een prachtige nacht. De lucht was helder. Kangxi vroeg me hem de Chinese en Europese namen te geven voor de sterren die aan de hemel verschenen. Zelf noemde de keizer de namen van de sterren die hij al kende. Vervolgens haalde hij een sterrenkaart te voorschijn die ik hem een paar jaar eerder gegeven had. Aan de hand van de sterren berekende hij hoe laat het was. Hij straalde helemaal dat hij kon tonen hoeveel wetenschappelijk kennis ik hem al had bijgebracht”.
De Belgische sterrenkundige werd niet oud. In 1687 viel hij van zijn paard en overleed. Kangxi bleef zestig jaar keizer. De geschiedenis van de Chinees-westerse betrekkingen had er misschien anders uitgezien als pater Ferdinand niet verongelukt was.
Zonsverduistering op komst!
Voor astronomen was het in 1999 niet moeilijk te voorspellen dat er op 11 augustus van dat jaar een zonsverduistering in grote delen van Europa te zien zou zijn. Met de stand van de wetenschap konden ze dat op de seconde nauwkeurig berekenen. In Nederland was de verduistering niet honderd procent, maar wel aanzienlijk. Enkele honderden kilometers zuidelijker, wisten ze, zou de maan evenwel helemaal voor de zonneschijf schuiven.
Maandenlang was de aanstaande zonsverduistering media-nieuws. De kranten stonden er vol van. Al op 20 mei kwam NRC Handelsblad met een bijlage in kleur, getiteld ‘Zonsverduistering. Alleen in superlatieven te beschrijven’.
Metereoloog Harry Otten was een ‘ervaringsdeskundige’. Tijdens zijn huwelijksreis (juni/juli 1973), schreef hij in de krant, was hij naar Kenia gevlogen om zo’n verduistering mee te maken. “Aangekomen in Kiambu bij Nairobi spraken we af op de dag van de eclips naar het noorden te rijden om zo in de totaliteitszone te komen, het gebied waar de zonsverduistering 100 procent is. Zelf had ik enig idee wat ons tijdens een totale verduistering te wachten stond, de drie medereizigers niet. Het kostte moeite hen ervan te overtuigen dat een mooie waterval er een dag later nog wel zou zijn en totaal oninteressant was in vergelijking met wat we later op de dag te zien konden krijgen.
We reden met een flinke snelheid noordwaarts tot de eerste lekke band zich aandiende. Die kon nog snel worden verholpen door het reservewiel op te leggen. De tweede lekke band, kort daarna, had meer voeten in de aarde. Die moest worden geplakt, wat toch binnen ongeveer drie kwartier lukte. Aan de afleidingen van de natuur konden we daarna steeds beter weerstand bieden. Zelfs een leeuw met een schaap als prooi in de bek hield ons slechts enkele minuten op.
Ongeveer een half uur voor de volledige verduistering. laadden we de spullen uit de auto en lieten de eclips over ons heenkomen. Het blauw van de heldere lucht boven ons werd steeds donkerder. Kort voor de totaliteit werden enkele planeten zichtbaar en de laatste seconden van gedeeltelijk naar totaal verduisterd waren de meest fascinerende die ik ooit in de natuur heb meegemaakt. Rondom de maan verschenen felle lichtpunten en toen de laatste uitdoofde, leek het alsof de lichtschakelaar werd omgezet. De corona van de zon vertoonde zich in alle glorie en het landschap zag er spookachtig uit. Naast de planeten werden ook enkele heldere sterren zichtbaar.
Omdat we ons in het zuidelijke gedeelte van het totaliteitsgebied bevonden, konden we zien dat het naar het noorden toe nog een stuk donkerder was dan bij ons. De zon kwam na enkele minuten even plotseling te voorschijn als hij was weggegaan en kort daarna zagen we vreemde schaduwen snel over de grond lopen. In het midden van de woestijn waren er geen beesten of planten waarvan we de reacties op de eclips konden peilen. Alleen wij met zijn vieren waren op die plek getuige geweest van de totale zonsverduistering”.
De eclips had ook gevolgen van economisch/juridische aard. “Op onze terugweg naar de bewoonde wereld bleken alle grote borden van de Keniase ANWB naar het totaliteitsgebied te zijn verdwenen”. De familie van Otten liet zich niet kisten: “Alleen voor het politiebureau stond er nog een. Die hangt nu nog op de studeerkamer van mijn zwager”.
Albert Einstein
De ervaring van de Nederlandse weersvoorspeller in 1973 lijkt van minder belang dan hetgeen zich op 29 mei 1919 afspeelde op Principe, een eiland voor de kust van West-Afrika en in Sobral (Brazilië). Journalist Dirk van Delft sprak van de ‘beroemdste zonsverduistering uit de geschiedenis’. In 1915 had Albert Einstein, die in de Duitse stad Ulm in 1879 geboren was, zijn relativiteistheorie voltooid. “Volgens deze theorie volgt een lichtstraal die rakelings langs de zon scheert geen kaarsrecht pad, maar buigt af onder invloed van de enorme massa van de zon”.
De Britse sterrenkundige Arthur Eddington wilde de theorie van Einstein testen aan de hand van een eclips. Toen de wetenschapper zijn plannen begin 1918 bekend maakte kreeg hij heel wat weerstand voor zijn kiezen. Het was de tijd van de Eerste Wereldoorlog. Groot-Britannië was in oorlog met Duitsland. Het bewijzen van de theorie van de vijand was op zijn zachtst gezegd omstreden. Toch slaagde Eddington erin twee expedities van de Royal Society uit te rusten. Veel kwam er volgens Van Delft niet van terecht. Op Principe was het bewolkt. De Sobralfoto’s, gemaakt met telescopen, waren evenmin van optimale kwaliteit. Wetenschappelijke resultaten leverden ze nauwelijks op.
Het reizen naar gebieden met een zonsverduistering was vanwege de weersomstandigheden altijd risicovol.
Augustus 1999
Greetje en ik besloten de zonsverduistering van 1999 zelf mee te maken. In de krant lazen we hoe lang (of: hoe kort) een totale eclips duurde. In het Belgische Bouillon was het slechts vijftig seconden. Daar was het voorbij voor je het goed en wel in de gaten had. De langste zonsverduistering, ontdekten we, vond plaats in het Zuid-Duitse Augsburg en omgeving: maar liefst twee minuten en 17 seconden. Het was duidelijk, wilden we zo lang mogelijk van het natuurfenomeen genieten dan moesten we in augustus op reis gaan naar Augsburg. Aldus besloten we.
De kranten stonden bol van aanwijzigingen en waarschuwingen. Al op 5 juni liet Karel Knip weten: “Wie woensdag 11 augustus naar de zonsverduistering gaat kijken moet vooral een eclipsbril opzetten, zeggen de eclipsexperts. Het netvlies is maar al te gauw beschadigd en één moment van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit”.
De Volkskrant meldde op 3 augustus dat niet alle eclipsbrillen in orde waren. Zoals wel vaker zette de redactie zich af tegen het bedrijfsleven. Dat profiteerde weer eens van de aankoopwoede bij het publiek. “Die kartonnen dingen zijn plotseling niet meer aan te slepen. Handige lieden betreden de overspannen markt nu met geheel eigen versies”.
In tegenstelling tot Frankrijk en België had het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid nog niets gehoord van onbetrouwbare eclipsbrillen. Een woordvoerder van Van Saarloos Bijou adviseerde om in elk geval naar het keurmerk (CE) en naar de gebruiksaanwijzing te kijken. “Die moet in het Nederlands op de bril staan. Anders heb je misschien een exemplaar uit het Verre Oosten. En uit ervaring weet ik dat het commercieel belang daar boven alles gaat”.
Op 9 augustus, twee dagen voor de in Nederland gedeeltelijke verduistering, meldde een opticien aan Trouw dat de mensen in de rij stonden. “Oogarts Herman Wessels uit Roosendaal geeft massaal adviezen. Zo’n druk spreekuur heeft hij nog nooit gehad. ‘Iedereen vraagt hetzelfde’. Hij adviseert een lasbril, geen gewone maar een bril voor autogeen lassen, met beschermingsfactor 12. Bovendien moet die bril onbeschadigd zijn. ‘Dan nog moet je niet langer dan 30 seconden achter elkaar in de zon kijken”.
Wessels bereidde zich op het ergste voor. “Als al die mensen die geen brilletje hebben toch gaan kijken en ze denken even later dat ze een beetje wazig zien, dan krijgen we het druk. Maar het is eigenlijk geen zaak van de oogarts. Als er maar weinig schade aan het oog is, dan gaat het vanzelf over. Is er veel schade, dan gaat het nooit meer over en kan ik ook niets doen”.
Wessels had nog een boodschap voor de lezers van Trouw: “Verrekijkers zijn het gevaarlijkst, tv-kijken is het veiligst”.
De christelijke krant had tevens een interessante eclips-tip: “In de Efteling in Kaatsheuvel komen tussen 9.30 en 11.30 uur alle heksen bij elkaar bij het Huis van de Vijf Zintuigen. Vlak na de zonsverduistering verzamelen ze zich op de Picknickweide om een heksensoep te brouwen (waarvoor iedere heks van thuis een ingrediënt meeneemt). De Efteling voorziet ook in een korte cursus bezemsteelvliegen voor kinderen van 10 jaar en ouder. (Heks word je met een zwarte cape, punthoed, heksenbezem en puntneus)”.
Vanzelfsprekend pakte de televisie het spektakel groot aan. De publieke omroep zond uit met rechtstreekse beelden uit Engeland, Frankrijk, Duitsland, Hongarije en het thuisland Nederland. “Het spits wordt afgebeten door Journaal-correspondente Tine van Houts die in Land’s End, in het uiterste zuidwesten van Groot-Brittannië, het eclipsbrilletje opzet. Weerman Erwin Kroll en Annette van Trigt nemen het van haar over in de Franse havenstad Le Havre. In eigen land staat Gerri Eickhoff op het Maastrichtse Vrijthof, waar de zonsverduistering 97 procent zal zijn. De estafette eindigt in Timisoara in Roemenië, waar de maan het langst voor de zon kruipt: 2 minuten en 23 seconden”. Dat was dus nog zes seconden langer dan in Augsburg.
Nota voor onze eclips-brillen
Op naar Augsburg
In Nederland was de zonsverduistering niet compleet. Het verschil tussen totaal en niet totaal zou groot zijn. Wilde je het spektakel helemaal meemaken dan moest je dus op pad. Je moest wel beseffen dat je in dat geval niet de enige was, meldden de kranten in die dagen. “In Europa gaan 80 miljoen mensen naar de verduisteringszone, dus de files worden onafzienbaar”.
Om de tocht helemaal te kunnen ‘uitnutten’ vertrokken wij een paar dagen eerder. Je maakt toch geen reis voor 2 minuten en 17 seconden. Via Oss, Maastricht, Monschau, Koblenz, Idar Oberstein, Nassau en Pforzheim belandden we al op 9 augustus in Augsburg. Eclipsbrillen hadden we vanuit Nederland meegenomen. Tijdig hadden we ons zeker gesteld van een hotelkamer in Gersthofen. Het kon immers wel eens druk zijn zo dicht bij de plek waar de volledige eclips lang zou duren. In die tijd deden we dat door een fax te sturen naar het hoofdkantoor van hotelketen Etap in Frankrijk.
De volgende dag brachten we een bezoek aan het centrum van de stad. In alle oprechtheid was ik er niet helemaal voor in de stemming. Alles draaide er toch om wat de volgende dag zou gaan gebeuren. Plichtmatig noteerde ik dat we de auto maar moeilijk konden parkeren. “We vonden nog een plekje bij de Rotes Tor (van Elias Holl, 1622). Al snel werden we doordrongen van de oudheid van de stad. Die was al in het jaar 15 voor onze jaartelling gesticht door een lid van de familie van keizer Augustus. Vandaar ook de naam Augsburg (Augusta Vindelicorum). In 1985 konden ze dus het tweeduizendjarig bestaan van de stad vieren. Bij het Rathaus was alles in gereedheid gebracht voor de festiviteiten rond de zonsverduistering morgen.
Het raadhuis was in het begin van de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) eveneens door Elias Holl neergezet. De Gouden Zaal was na de vernielingen in de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) opgeknapt. Door het neerzetten van beelden van Augustus, Caligula en Vespasianus werd de bezoekers duidelijk gemaakt hoe oud Augsburg wel was. Langs de huizen van onder meer Bertold Brecht en Hans Holbein liepen we in de richting van de Fuggerei. De familie Fugger maakte Augsburg aan het einde van de middeleeuwen tot een belangrijke stad. Jacob Fugger, de ‘Rijke’ (1459-1529) was bankier van Karel V. De Fuggerei is een van de oudste vormen van ‘zijn’ sociale woningbouw.
Augsburg bleek ook een stad vol kerken te zijn. De Anna-kerk was vroeger onderdeel van een Karmelietenklooster. Het was de plek waar Maarten Luther onderdak vond toen hij zich in 1518 kwam verantwoorden. Twaalf jaar later, in 1530, was de stad het toneel van de Augsburgse Confessie, en in 1535, bij de Vrede van Augsburg, werd het protestantisme in Duitsland erkend, maar het betekende wel het einde van Keizer Karel V, die zich als een koning Boudewijn terugtrok uit de politiek. In de nu protestantse kerk is nog de Fuggergrafkapel en een portret van Luther, geschilderd door Lukas Cranach. Voor de dom staan beelden van de plaatselijke heiligen en op de terugweg ‘deden’ we nog de Ulrich en Afra-kerk”.
Meer had ik niet te melden. Mijn gedachten waren er niet helemaal bij. We waren toch gekomen voor de zonsverduistering van 11 augustus 1999.
Jacob Fugger, de Rijke
11 augustus 1999
Woensdag 11 augustus was de dag waar we de reis naar het zuiden van Duitsland voor gemaakt hadden. De dag van de totale zonsverduistering. Bij het opstaan bleek dat het slecht weer was. De hemel was helemaal met grijze en zwarte wolken bedekt. De vooruituitzichten waren bovendien verre van rooskleurig. Op de Duitse radio hoorden we dat mensen naar andere streken van Europa gereisd waren. Op de perrons hadden zich om die reden grote opstoppingen voorgedaan. Weer anderen hadden besloten het spektakel aan boord van een vliegtuig te bekijken, dus hoog boven de wolken.
Het weer was hopeloos. Het wolkendek werd dikker en zwarter. Het leek volkomen zinloos te wachten op mogelijke opklaringen. De weersberichten op de radio gaven daar ook niet de minste aanleiding toe. Wat zat er anders op dan het beste van deze dag te maken. We stapten in de auto en reden in de richting van het voormalige concentratiekamp Dachau.
Mijn vriend Hans Vermeulen (van de Sandy Coast) was er wel eens geweest en hij was helemaal onder de indruk terug gekomen. Je zou er dus niet vrolijk van worden. Maar dat gaf niet. Alles beter dan wachten op beter weer dat toch niet zou komen.
Bij vertrek was het helemaal donker bewolkt. Maar geloof het of niet, gaandeweg trokken de wolken toch een beetje weg. Bij Irschenhofen, een dorpje in de buurt van de snelweg (E52) van Augsburg naar München, begon het weer zelfs op te klaren. We gingen van de Autobahn af. Langs de kant van de weg zaten mensen op het platteland met klapstoeltjes naast hun auto. Ze hoopten dat ze misschien toch nog wel iets van de zonsverduistering mee konden beleven.
Voor alle zekerheid zetten ook wij de auto op een stille plek. Af en toe raasde een auto in volle vaart voorbij. Had de chauffeur gewoon haast of was hij/zij op weg naar een plek waar de zon zich wellicht zou vertonen? Boven de wolken hoorden we het geluid van vliegtuigen. Dat waren de toestellen – het kon haast niet anders – die mensen waarschijnlijk voor veel marken gehuurd hadden om de eclips vanuit het raampje in elk geval te kunnen zien.
Na twaalf uur ‘brak het zonnetje’ een beetje door. En een half uur later, op het beslissende moment, hadden we het geluk dat we precies goed zaten. Terwijl de meeste plaatsen van Europa met wolken overdekt waren bevonden wij ons onder een miniem stukje blauwe hemel. Het wachten was op de komst van de maan.
Langzaam maar zeker zagen we door onze donkere brilletjes een ‘hap’ in de zonneschijf ontstaan en steeds groter worden. In het begin ging het ogenschijnlijk snel, maar het laatste stukje duurde toch nog wel lang. Het leek wel of de maan aarzelde om zijn werk af te maken. Je zou toen bijna gedacht hebben, schreef ik later, dat de verduistering nooit helemaal compleet zou worden. Maar wel merkte om je heen dat het duidelijk minder licht was. Het was geen avond en ook geen schemering. Op de televisie hadden ‘deskundigen’ verteld dat de vogels zich door het verschijnsel lieten bedriegen. Daar merkte ik niets van. Greetje ervaarde het anders.
Zo zagen wij de hemel om even na 12.30 uur op 11 augustus 1999
Ineens was de zon helemaal bedekt door de maan. Alsof een sterke lamp van het ene moment op het andere uitging. We konden nu, zoals in alle media voorspeld, heel goed de zogenaamde corona zien (de enorme ‘stralenkrans’ om de zon). De weggevallen zon, de schijf van de maan dus, was betrekkelijk klein in vergelijking met al het witte licht eromheen. Aan de hemel kon je overdag nu ook tal van sterren zien.
Het hele spektakel duurde niet langer dan ruim twee minuten maar het was een wonderbaarlijk iets. Het leek wel of het ineens heel stil werd, een moment van intens beleven. Snel heb ik nog geprobeerd om het moment met wat foto’s vast te leggen. Maar tegelijk wilde je ook zien wat er te zien was. En dat in zo’n korte tijd. Mensen maken, besefte ik, soms een reis om de halve wereld in de hoop dat ze dan zouden meemaken wat wij op dat moment meemaakten.
Na 137 tellen was er ineens een soort steekvlam, een felle scheut licht. De eerste zonnestralen baanden zich een weg langs de maan naar Irschenhofen tussen Augsburg en Dachau. Op zo’n moment besefte je pas goed hoeveel en hoe sterk licht er van de zon uitgaat. De stralen waren meteen oogverblindend. Na ‘niets’ was er ‘alles’. Het drong tot ons door dat de grote gebeurtenis voorbij was. Maar gelukkig hadden wij het gezien. Juist op het plekje waar wij de auto hadden neergezet, kon je het verschijnsel perfect waarnemen.
Dat was het dan. Zoals ik al schreef: het nieuws was voorbij om tien minuten over half een ’s middags. Die zelfde dag reisden we verder door naar het Walhalla bij Regensburg. Dachau lieten we maar zitten. Daar waren we nu niet meer voor in de stemming.
De zonsverduistering in Augsburg
En verder
Zoals altijd ging het nieuws gewoon door. Je kon toch niet stil blijven staan bij een gebeurtenis van nauwelijks twee minuten. Wilde je kijkers, luisteraars en lezers trekken, dan moest je snel weer vooruitkijken. Poetin speelde voor het eerst een rol in de Russische politiek. Er werd gediscussieerd over de gevaren van asbest. In Tanzania werden heksen verbrand. India haalde een Pakistaans vliegtuig neer. Tennisser Richard Krajicek versloeg de Kroaat Lubicic. Tabakshandelaren moesten, als ze op het internet reclame maakten, ook op die plek waarschuwen voor de gevaren van het roken. China bedreigde Taiwan weer eens met mogelijk geweld. Een Palestijn reed in Israel in op twee vrouwelijke soldaten.
Toch werd er nog wat nagepraat over wat zich rond het middaguur op 11 augustus voltrokken had. P. Zimmerman, gedragsbioloog van de Landbouwuniversiteit in Wageningen meldde dat uilen en kippen zich net als anders gedroegen. M. Frankenhuis, directeur van Artis, constateerde dat de chimpansees geen afwijkend gedrag vertoonden. Alleen in vogelpark Avifauna in Alphen gingen de struisvogels tijdens de eclips plat op de grond liggen. Trouw concludeerde dat de dierentuinen die dag opvallend veel bezoekers telden. Goed voor de kassa dus.
In Noordwijk had de verduistering een cultureel-economische functie. Bij Space Expo verzamelden zich maar liefst zestienhonderd mensen in de tuin om liggend te genieten van de zonsverduistering. Ze werden begeleid door Coen Bais, specialist in ligconcerten. Bais was enthousiast, drukte Trouw af. “Hier hebben ze tenminste iets om naar te kijken. Tijdens mijn ligconcerten sluiten de luisteraars meestal hun ogen”. De zon liet zich nauwelijks zien. In het enorme gezelschap beleefde iedereen het hemelverschijnsel op zijn of haar eigen manier. Een bezoekster had een kleine zwarte kat meegenomen. “Zappa is zijn naam, naar de popmuzikant Frank Zappa”.
De meeste bezoekers vertelden verslaggeefster Florentijn van Rootselaar: “Met z’n allen is het gezelliger dan in je eentje in de achtertuin”. Alleen Sietske Nijboer uit Haarlem, beoefenaar van astrologie, meditatie en gesprekstherapie, uitte zich in andere bewoordingen over de bijzondere ligsessie. “Ik kom uit Friesland, waar de zonsverduistering heel gewoon was. Daar ben je één met de natuur. Tegenwoordig zijn de mensen zo onverschillig, maar je ziet dat het respect terugkomt: deze dag in Noordwijk heeft iets van een meditatie naar de eclips toe”. Nijboer zag de zonsverduistering ‘als een bevruchting van de vrouwelijke maan door de mannelijke zon’. Ze had er zelfs een verhaal over geschreven. En ze verwachtte na de verduistering een ‘sterrenregen op moeder aarde, waarna de aarde zich zou ontdoen van al het opgehoopte vuil, zodat een nieuw begin gemaakt kon worden’.
Niet iedereen in het land gebruikte de gecertificeerde eclips-brillen. Twee jonge meisjes keken door Smith chips-zakjes. “Door het chipszakje zie je de zon nog duidelijker dan door de bril en het is zo mooi lichtblauw”. Een automonteur gebruikte compact discs van Paolo Conte en Eric Clapton in combinatie met een zonnebril.
De tv-uitzending van de publieke omroep was niet helemaal geworden wat men ervan verwacht had. “Gerrie Eickhof stond tussen de gedesillusioneerde Maastrichtenaren op het Vrijthof. Het was zwaar bewolkt”. Menigeen die verslag deed liet zich meeslepen door de gebeurtenissen. Zoals Tine van Houts van de NOS in Land’s End (Cornwall, Engeland): “Ik kan niet te hard praten want dan verstoor ik de ceremonie van de druïden”. Volgens een journalist was ze ‘bijkans in tranen’ toen ze haar gevoelens fluisterend uitte.
Tine van Houts
Een paar dagen later werd de balans opgemaakt. NRC Handelsblad meldde dat tenminste vijf mensen door het kijken naar de zonsverduistering ernstig oogletsel hadden opgelopen.
Intussen verschenen de eerste berichten over de volgende zonsverduistering. Een van maar liefst 6 minuten en 39 seconden. Wilde je die van 2009 zien dan moest je een verre reis maken.
Wie dat deed het opnieuw pech, meldde de Volkskrant op 22 juli van dat jaar. "Op veel plaatsen werd de zonsverduistering van de eeuw een ontgoocheling, door het bewolkte en regenachtige weer. Of door de smog, zoals in Peking. In China waren acht locaties aangewezen waar de eclips het beste te zien zou zijn. Slechts ter hoogte van de bovenloop van de rivier de Yangtze hadden mensen geluk: tienduizenden konden daar genieten van het bijzondere verschijnsel. Op de andere locaties had zich een dik wolkendek samengepakt of regende het zelfs. Voor een groep Nederlanders die speciaal voor de zonsverduistering naar China was afgereisd, liep de trip op een teleurstelling uit. ‘Regen, regen, regen. Het is helemaal mislukt’, aldus Theo Jurriens, een sterrenkundige die in Jiaxing de eclips wilde zien, aan persbureau ANP”.
Reizen is leuk, maar als je dat doet om een zonsverduistering mee te maken, kom je soms van een koude kermis terug.
De Chinezen en de zonsverduistering in 2009
Harry Knipschild
1 augustus 2012
Clips
Literatuur
Jonathan Spence, To change China. Western advisers in China 1620-1960, Boston 1969
‘Zonsverduistering. Alleen in superlatieven te beschrijven’, bijlage NRC, 20 mei 1999
Karel Knip over de zonsverduistering, NRC, 5 juni 1999
‘Niet alle eclipsbrillen zijn in orde’, Volkskrant, 3 augustus 1999
‘Eclips-tips’, Trouw, 7 augustus 1999
‘Het wordt hoe dan ook huilen, van teleurstelling of ontroering’, Trouw, 9 augustus 1999
‘NOS-correspondente Tine van Houts zet als eerste eclipsbril op’, Trouw 9 augustus 1999
‘Zonsverduistering doet dieren niks’, Trouw, 12 augustus 1999
Florentijn van Rootselaar, ‘‘De aarde krijgt een kosmische sapkuur’’, Trouw, 12 augustus 1999
‘Zonder bril zappend langs de eclips-zone’, Trouw, 12 augustus 1999
‘Oogletsel’, NRC, 13 augustus 1999
‘Zonsverduistering Azië teleurstelling voor velen’, Volkskrant, 22 juli 2009
Joep van Gennip en Marie-Antoinette Th. Willemsen (red.), Het geloof dat inzicht zoekt. Religieuzen en de wetenschap, Hilversum 2010
- Raadplegingen: 9745