20 - Henry Laurens, de allereerste Amerikaanse ambassadeur in Nederland

 

 

 

Op verzoek van de vereniging Nederland - Verenigde Staten schreef ik rond de eeuwwisseling een aantal korte artikelen die invulling gaven aan de band tussen Nederland en de VS. In 2003, vijftien jaar geleden, klom ik in de pen om aandacht te besteden aan de eerste Amerikaanse ambassadeur in onze contreien. Zijn naam: Henry Laurens.

 

 

 

 

 

 

***

 

 

Henry Laurens werd in 1724 geboren in Charleston, South Carolina. In de jaren zestig van de achttiende eeuw was Laurens een van de vooraanstaande en zeer rijke planters in de Britse kolonie en de eigenaar van vele honderden slaven.

   De zevenjarige oorlog met de Fransen (1756-1763), zowel in Europa als in Amerika, was voor de Britten heel succesvol geweest en zo hadden ze bijvoorbeeld het Franse Québec veroverd.

   Maar dat had veel kosten met zich meegebracht en die werden in de vorm van belasting aan de kolonisten opgelegd, een belangrijke aanleiding voor de Verklaring van Onafhankelijkheid op 4 juli 1776.

 

De rijke plantage-eigenaar Henry Laurens behoorde niet tot de eerste revolutionairen. In zijn boek Voorbeeld in de verte. De invloed van de Amerikaanse revolutie in Nederland (1979) noemde de Amerikanist J.W. Schulte Nordholt hem een ‘aarzelende revolutionair’.

   Laurens was er niet bij toen de Declaration of Independence getekend werd. Pas in 1776, tijdens de oorlog die door het eenzijdige Amerikaanse optreden werd uitgelokt, schaarde hij zich achter het vaandel van de Onafhankelijkheid. Daarna maakte de steenrijke planter snel carrière.

   Nadat John Hancock zich had teruggetrokken als president van de voorlopige Amerikaanse regering, het Congres, werd Henry Laurens als diens opvolger aangewezen.

 

 

 

 

Het is bekend dat die jonge regering in grote geldnood zat. Geld was te vinden bij de rijke bankiers in de Nederlandse Republiek en dus werd het hoog tijd om een Amerikaanse gezant naar dat land te sturen. Het Congres benoemde Henry Laurens als eerste gezant in oktober 1779.

   Maar Laurens ging niet; er waren steeds redenen om zijn vertrek uit te stellen. Een gefrustreerde John Adams in Parijs vertrok op eigen houtje naar het noorden en vestigde zich in Amsterdam. Op 20 juni van het jaar daarop (1780) kreeg John Adams een brief van het Congres: “Zolang Henry Laurens niet is aangekomen in Europa, benoemen wij U, John Adams, in wiens patriottisme, bekwaamheid, gedrag en trouw wij het volste vertrouwen hebben, om de opdracht die hem was gegeven, uit te voeren en een lening te sluiten ten behoeve van de Verenigde Staten”.

 

Twee maanden later, op 13 augustus 1780,  vertrok Henry Laurens alsnog vanuit Philadelphia naar Nederland. Maar hij had pech: voor de kust van New Foundland lagen de Britten op de loer. Kapitein George Keppel van het oorlogsschip Vestal klampte een klein vaartuig aan, de Mercury, voorzien van een vlag met dertien ‘stars and stripes’ en vond daar de Amerikaanse ambassadeur.

   Op het allerlaatste moment moet Laurens bedacht hebben dat hij in het bezit was van een aantal geheime, commerciële en diplomatieke documenten die absoluut niet bestemd waren voor Britse ogen.

   Volgens eigen zeggen maakte hij het pakje zwaar met een zwaar stuk metaal en gooide het in zee. Laurens moet dat ófwel heel onhandig gedaan hebben óf zijn latere verklaring was niet helemaal juist: de Engelsen waren in staat om de brieven uit zee op te vissen en brachten die samen met de politicus naar Londen.

 

 

 

 

Zo kwam de vijand van de Amerikanen in het bezit van de ‘Laurens papers’, met daarin diverse compromitterende brieven, onder andere van de Amerika-protagonist Joan Derck van der Capellen en een exemplaar van een geheim verdrag.

   Henry Laurens werd opgesloten in de Tower. Het was voor de Engelsen intussen wel duidelijk dat Nederland zich niet gehouden had aan de gemaakte overeenkomsten. Londen riep ambassadeur Yorke terug uit Den Haag en verklaarde de Nederlandse Republiek weldra de oorlog. De vierde Engelse Oorlog (1780-1784) was begonnen door de onhandigheid van Henry Laurens.

 

 

 

 

 

 

De échte ambassadeur zat achter de tralies en daarom benoemde het Amerikaanse Congres op 1 januari 1781 in zijn plaats, maar nu definitief, John Adams alsnog tot ambassadeur in Nederland. Hiermee is het verhaal bijna afgelopen, maar toch nog niet helemaal.

   Nadat Laurens op beschuldiging van hoogverraad – hij had immers zijn ‘vaderland Groot-Brittannië’ verraden – een jaar lang had vastgezeten, liet de Engelse regering hem op erewoord vrij en stuurde hem als ‘onderhandelaar’ naar de Nederlandse stad Haarlem voor een ontmoeting met ambassadeur Adams in De Gouden Leeuw. Dat gesprek leverde echter niets op toen bleek onder welke condities Laurens had kunnen reizen.

 

De rol van Henry Laurens in de politiek-financiële relatie tussen de VS en Nederland was uitgespeeld. Het was John Adams die een grote geldlening wist los te krijgen. Niet Henry Laurens maar John Adams werd in 1789 de eerste Amerikaanse vice-president onder George Washington en in 1797 de tweede Amerikaanse president.

 

Henry Laurens overleed op 8 december 1792, 68 jaar oud.

 

 

Harry Knipschild

4 mei 2018, 16 augustus 2003