60 - Peter de Grote twee keer in Nederland
Begin 1992, toen ik Greetje Suman leerde kennen, maakten we samen snel een uitstapje. Zo kwamen we terecht in het Tsaar Peter-huisje in Zaandam, een plek van betekenis in de Russische en zeker de Nederlandse geschiedenis. Nederlanders zijn er trots op dat Peter Romanov, wellicht de meest belangrijke tsaar aller tijden, helemaal naar ons land reisde om de scheepswerven aldaar te inspecteren.
Peter de Grote (1672-1725) moet een indrukwekkende man geweest zijn. In zijn boek A History of Russia (1993) typeerde Nicholas Riasanovsky (1923-2011) hem als volgt: “The impression that Peter commonly made on his contemporaries was one of enormous strength and energy. Almost seven feet tall [meer dan twee meter] and powerfully built, the tsar possessed astonishing physical strength and vigor. Moreover, he appeared to be in a constant state of restless activity, taking on himself tasks normally done by several men”.
De Russisch-Amerikaanse historicus gaf een sprekend voorbeeld: “Few Russians could keep up with their monarch in his many occupations. Indeed, as he walked with rapid giant strides, they had to run even to continue conversation”.
Over zijn reislust gaf Riasanovsky aan: “He wanted to be everywhere and see everything for himself, traveling indefatigably around his vast state as no Muscovite monarch had ever done. In a still more unprecedented manner he went twice to the West to learn, in 1697-1698 and in 1717”.
Zaandam
Een jaar voor ons bezoek aan Zaandam, in 1991, publiceerden Alexander Basmanov en Jozien Driessen van het Reve, een reisboekje met als titel In het spoor van Peter de Grote, de tsaar-leerling die Europa verkende. Daarin was te lezen: “Van de Nederlandse grens reisde Peter in een ruk door naar Zaandam. Op zondagmorgen 18 augustus 1697 kwam hij met slechts enkele volgelingen in een door hem gehuurd schip de stad binnen varen.
Peter kende een aantal Zaandammers persoonlijk. Hij had in Moskou, Archangel en Voronezj samengewerkt met deze ondernemende lieden en ze veel over hun stad horen vertellen. Daarom had hij zo’n haast gemaakt om met eigen ogen in Zaandam rond te kunnen kijken.
Op genoemde zondagmorgen zat Gerrit Kist in de Voorzaan paling te poeren toen hij werd aangeroepen: ‘Smid, smid, kom hier’. Gerrit Kist had in Moskou gewerkt als smid en de Russen hadden hem herkend. Toen hij aan boord gekomen was van de vreemde boot uit Emmerik, zat daar in de kajuit, tot zijn stomme verbazing, de tsaar.
De Russen gingen mee naar het huis van Kist en Peter kondigde aan dat hij en zijn mannen graag in het achterhuis wilden slapen. Kist werd op het hart gedrukt niemand te vertellen wie er bij hem ingetrokken waren.
Peter ging onmiddellijk timmermansgereedschap kopen en begon met het bouwen van een banja, een vrijstaande sauna. De volgende dagen bezocht Peter werven, houtzaagmolens en een papiermolen waar hij zelf een blad papier mocht scheppen. ’s Avonds ging hij eten bij de vrouwen of moeders van scheepsbouwers met wie hij in Moskou en Voronezj had samengewerkt.
Iedereen respecteerde zijn incognito en deed of hij de tsaar niet was.
Bij Zaandamse kleermakers liet Peter voor hem en zijn vrienden Zaandamse kleding maken. Hij kocht een boeierjacht en maakte er met eigen handen een boegspriet op, wat de Zaandammers knap vonden voor een tsaar van Rusland”.
Peter de Grote in Riga
De tsaar was niet als toerist op reis gegaan om Zaandam te bezoeken. De auteurs legden uit dat de Russen in verband met de oorlog tegen de Turken (1695-1696) een oorlogsvloot wilden bouwen. Om dat goed te doen wilde hij zich elders oriënteren in de methoden van scheepsbouw.
Vanuit Moskou trok hij naar Tver, Novgorod, Pskov en Riga naar Nederland. Op 31 maart bereikte hij met zijn gezelschap Riga, de huidige hoofdstad van Letland, gelegen bij de Oostzee. Vooraanstaande burgers, burgemeesters en vertegenwoordigers van de adel stonden al klaar. De hoogste machthebber van Rusland moest waardig ontvangen worden.
“De gezanten kregen een grote vergulde koets met zes paarden aangeboden. Aan beide kanten van de weg hadden zich 36 vertegenwoordigers van verschillende corporaties opgesteld. Zij droegen kostuums met gouden tressen en hoeden met witte veren. Toen de stoet van gezanten in beweging kwam, bliezen de trompetters van hun escorte op zilveren trompetten. Achteraan reden 140 burgers te paard met ontblote sabel, met vaandels en planken”.
Evenals later in Zaandam onttrok de lange tsaar zich in Riga aan het protocol. Hij maakte de intocht mee tussen minder voorname personen. Als onderdak kreeg hij een kleine woning aangewezen op het erf van een koopman. Te paard verkende hij de stad – een oude nederzetting van handelaren en ambachtslieden.
Peter de Grote in Riga
In 1697 was Riga een Zweedse stad. Een Russische aanval om de stad anno 1656 in te nemen was mislukt. Een poging van Peter om vanaf de stadswal de vestingwerken door een verrekijker te bekijken in 1697 mislukte eveneens. Peter werd weggestuurd omdat hij dat incognito wilde doen. “De tsaar was diep beledigd. Hij verliet Riga in een slecht humeur”.
In 1710 nam Peter persoonlijk wraak bij de belegering van de stad. Hij loste eigenhandig de eerste kanonschoten. In het reisboekje is te lezen dat een van die kogels later ingemetseld werd in een muur van het tegenwoordige historisch museum van Riga.
Amsterdam
De komst van de tsaar te Zaandam ging niet voorbij aan Amsterdam. Op 21 augustus 1697 werd Peter herkend door een schipper uit de stad, die op Archangel gevaren had. Zijn identiteit kon niet langer geheim blijven. Als een lopend vuurtje ging het nieuws rond. Op 24 augustus werd speciaal voor de tsaar een schip over de Zaanse Overtoom gehaald. Er waren veel mensen uitgelopen om een glimp van hem te kunnen opvangen. De burgemeester liet schotten plaatsen om het opdringende publiek op afstand te houden. Bij het huisje in Zaandam werden bij de toegangswegen mannen op wacht gezet.
Op 25 augustus reisde Peter zelf naar Amsterdam. Hij trof er het (resterende) Russische gezantschap aan, dat later was gearriveerd. Het gezelschap bestond uit ruim tweehonderd personen. Opnieuw vermeed hij de officiële ontvangsten. De tsaar ging op bezoek bij burgemeester Nicolaas Witsen (1641-1717), die in Rusland was geweest en een boek over Noord- en Oost-Rusland had laten verschijnen. Wel was hij van de partij bij bezoeken aan het stadhuis, de hortus, het burgerweeshuis, een krankzinnigengesticht, het theater, de werf van de VOC en de admiraliteit. Ter ere van het bezoek werd een groot feest met muziek en vuurwerk aangericht in de Doelen.
De tsaar kreeg, aldus het reisboekje, toestemming om zelf op de VOC-werf te mogen werken. Toen hij dat ’s avonds hoorde, liet hij er geen gras over groeien. “Nauwelijks was het laatste vuurwerk gedoofd of Peter wilde naar Zaandam om zijn spullen op te halen. Hij werd erop gewezen dat het al elf uur was en donker en gevaarlijk. Maar hij was niet van zijn plan af te brengen. Speciaal voor hem werd de sluis open gedaan. Hij arriveerde om 1 uur ’s nachts in Zaandam”.
Als de tsaar iets in zijn hoofd had, incognito of niet, dan liet hij er, lijkt, geen gras over groeien. Bovendien regisseerde hij wat er moest gebeuren. Terwijl hij zelf op de werf aan de slag was stuurde hij een afgezant naar Den Haag ‘om de kunst van het bombarderen te leren’. Bovendien kocht hij 10.000 geweerlopen aan. Peter liet nogal wat mensen in dienst nemen voor zijn vloot. Een ‘neger’ kwam in dienst van de wapenkamer. Ook werden er allerlei aankopen gedaan voor Russische schepen.
Op 22 september 1697, aldus Driessen, kwamen er gezanten van Leopold I, keizer van het Heilige Roomse Rijk, om Peter te vertellen over de Oostenrijkse overwinning, 11 september, bij Zenta, op de Turken. De reis van Peter de Grote, had blijkbaar nogal een militair karakter.
Uitstapjes
Tsaar Peter huisje in 1814
In de media wordt meestal alleen of voornamelijk het bezoek van Peter aan de scheepswerven en Zaandam met het naar hem genoemde huisje belicht. Daar bleef het echter niet bij in de weken dat de tsaar actief was in ons land, de Republiek. In die tijd was Willem III niet alleen stadhouder, maar ook koning van Engeland. Athonie Heinsius trad op als raadpensionaris.
De tsaar bezocht bijvoorbeeld Den Haag. Het was een bijzonder moment. Op 20 september 1697 hadden alle grote Europese landen de Vrede van Rijswijk gesloten. “De Russen werden uitgenodigd voor de feestelijke afsluiting en profiteerden van de vele diplomaten die in Den Haag logeerden om over en weer bezoeken af te leggen. Rusland presenteerde zich zo voor het eerst op een internationale conferentie”.
Joh. Godeau legde hierover vast: “Peter kon slecht tegen officiële ontvangsten, kreeg het zelfs fysiek benauwd. Vermomd als lakei voegde hij zich bij de Russische delegatie. Hij moest in een aangrenzend vertrek blijven om het verloop van de besprekingen af te wachten. Alle plichtplegingen duurden zo lang, dat hij zich al snel begon te vervelen. In overleg met de dienstdoende suppoost besloot hij achter de ruggen van de heren langs, met een witte pruik voor het gezicht, via een zij-uitgang van de Trêves-zaal het gebouw te verlaten. Het onooglijk poortje is in de volksmond omgedoopt tot het Tsaar Peter-poortje”.
Elders in het land
Peter liet zich ook elders zien. Hij bewonderde Willem III als veldheer en politiek leider. Tijdens zijn verblijf in Nederland zocht hij hem op in Het Loo (Apeldoorn). Zo kon hij, aldus het reisboekje, het lustoord bekijken dat de stadhouder kort daarvoor had laten aanleggen. “Een tuin, zoals Willem had aangeplant volgens strakke geometrische lijnen, met een stelsel van ingenieus spuitende fonteinen en elegant in steeds lager gelegen, sierlijke bassins overstromende watertjes, heeft Peter ook laten aanleggen in zijn Peterhof, waarvoor hij in 1712 eigenhandig de eerste bouwtekeningen maakte”.
Peter trof Willem bovendien in Utrecht. Samen met Frans Lefort, admiraal van de Russische vloot, en Nicholaas Witsen, had hij er een vertrouwelijke ontmoeting met de stadhouder. “Ze werden door niemand opgemerkt”. Ruim twee uur praatten ze met elkaar. “Als vrienden namen ze afscheid”.
De tsaar trok bovendien door Noord-Holland. Hij bracht bijvoorbeeld een bezoek aan Graft-De Rijp. Onder leiding van ingenieur Jan Leeghwater (1574-1650), in De Rijp geboren, was de Beemster met 42 molens leeggemalen. “Peter kon niet geloven dat deze vruchtbare grond op het water was veroverd. Op de terugweg wilde hij nog een keer door de Beemster rijden”.
Op 18 september reisde de tsaar naar het eiland Texel. Dat deed hij aan boord van een jacht van de VOC wederom in het gezelschap van de Amsterdamse burgemeester. “Onderweg vertelde Peter honderd uit over de belegering van Azov. Voor de geïnteresseerden schetste hij met potlood de ligging van de stad aan de oever van de Don en tekende onder meer de posities in van de Turkse troepen”.
De lange tsaar trof het, zo is te lezen. “Bij de oversteek stond er een flinke wind. Het tij was gunstig. Peter had het genoegen een deel van de Groenlandse walvisvloot te zien binnenvaren met een grote vangst. Dat jaar vingen 112 schepen 1197 walvissen. Zodra de zee wat rustiger werd ging Peter aan boord van een van de walvisvaarders, bekeek het schip van onder tot boven, liet zich uitleggen waar alles aan boord toe diende en werd niet moe de bemanning vragen te stellen tot hij alles wist wat er te weten was over de walvisvangst”.
Het moge duidelijk zien, Peter bemoeide zich persoonlijk met ‘alles’. “Op de rede lagen grote schepen te wachten op een gunstige wind om uit te varen naar Oost- en West-Indië. Voor deze schepen was hij gekomen. Hij wilde eigenhandig twee van zijn Russische reisgenoten overdragen. Ze hadden zijn woede opgewekt. In eerste instantie wilde hij ze laten onthoofden. Onder druk liet hij zich ompraten. Een van de booswichten werd naar Oost-Indië verbannen, de ander naar Suriname”.
Aan het einde van zijn eerste Europese reis, op 7 januari 1698, reisde de tsaar door Leiden. Hij was op weg naar Engeland. Op de terugweg, een paar maanden later, bracht hij opnieuw een bezoek aan de stad. Met zijn reisgezellen bekeek hij het anatomisch theater. “Daar zagen ze botten van mensen die terechtgesteld waren, lachwekkend gekleed”. Peter zou zich bij die gelegenheid als autocraat gedragen hebben. “Hij dwong zijn metgezellen te kijken naar een vers lijk, waarvan de spierbundels op een speciale manier waren geprepareerd, die met de tanden uiteen te scheuren”. In Leiden brachten ze tevens een bezoek aan de hortus botanicus.
Peter de Grote (r) op bezoek bij Antoni van Leeuwenhoek
In Delft bezocht hij het graf van Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk. Hij bracht er een bezoek aan de wallen. Een ontmoeting met Antoni van Leeuwenhoek dreigde niet door te gaan omdat de menigte te opdringerig was. “De lenzenslijper was echter bereid aan boord te komen van het jacht van Peter, dat daarna midden in het Schie afmeerde. De uitvinder van de microscoop had zijn apparaat meegebracht. Peter keek meer dan twee uur naar de bloedsomloop in de staart van een aal”.
Elders in Europa
Peter bezocht niet alleen Nederland op zijn reis. In de eerste maanden van 1698 bevond hij zich tevens aan de overkant van de Noordzee, in onder meer Londen, Greenwich, Oxford en Portsmouth.
Riasanovsky meldde dat de tsaar tijdens de reis vele honderden mannen aantrok (‘especially Dutchmen’) om met hem mee te gaan naar Rusland en voor hem te werken.
Kon hij het zich wel permitteren om maandenlang buiten Rusland rond te trekken?
Dat was niet geval. De ‘streltsy’ (gardesoldaten) hadden zich voor zijn vertrek al geroerd. Een afstraffing was niet voldoende geweest. Tijdens zijn afwezigheid probeerden ze de tsaar af te zetten en te vervangen door prinses Sofia. Daar moest je bij hem niet mee aankomen. Riasanovsky: “The tsar acted with exceptional violence and severity. After investigation and torture more than a thousand streltsy were executed, and their mangled bodies were exposed to the public as a salutary lesson. Sophia was forced to become a nun, and the same fate befell Peter’s wife, Eudoxia, who had sympathized with the rebels”.
Voor de tweede keer in Nederland
In 1716 reisde Peter, nu 44 jaar, nogmaals door onze contreien. In de tussentijd was hij een machtige heerser geworden, die Karel XII van Zweden verslagen had. Riasanovsky: “The Swedish army was destroyed on July 8, 1709, in the battle of Poltava. The Swedes, including the generals, surrendered either on the field or several days later near the Dnieper which they could not cross”. De Zweedse koning wist zelf echter te vluchten naar Turks gebied.
In het reisboekje kon je lezen: “Engeland was bang dat een sterker wordend Rusland zijn belangen in de Oostzee zou schaden. Als Rusland zelf havens zou hebben aan de Oostzee met een eigen vloot zouden de Russische kooplui de diensten van de Engelse koopvaarders niet meer nodig hebben.
De betrekkingen met Engeland verslechterden tevens door de belangen van hun nieuwe ‘Duitse’ vorst, George I van Hannover, in zijn moederland. Peter probeerde politieke zaken te doen met de Fransen en reisde er heen, maar niet met het gewenste resultaat. “De Fransen gaven er de voorkeur aan Peter aan het lijntje te houden gedurende zijn verblijf in het land”.
Maastricht
Vanuit Frankrijk en België (Namen en Spa) arriveerde Peter de Grote op 27 juli 1717 in Maastricht. Ook hier werd hij feestelijk ontvangen. “Zodra zijn koets binnen de stadspoort was, werd met wel honderd kanonnen driemaal gevuurd”.
In zijn boek Minnerij, misdaad en magie (1978), over ‘merkwaardige zaken uit Maastrichts onbekend verleden’, schreef Jef Leunissen dat de tsaar in Gulpen, waar hij het middagmaal gebruikte, was opgewacht door een aantal officieren en vijftig dragonders van het garnizoen te Maastricht, die hem op zijn reis naar Maastricht begeleidden.
“Bij Scharn werd hij verwelkomd door de militaire gouverneur van Maastricht, generaal baron Daniel Wolfgang De Dopf [1655-1718], door commandant generaal de Vilattes en de meeste officieren van het garnizoen. Zij escorteerden de tsaar naar de stad.
Peter wilde geen gebruik maken van het door baron De Dopf aangeboden logies in diens woning. Hij nam zijn intrek bij baron de Crassier, die in de Bokstraat naast het Koolpoortje woonde.
Het valt te betwijfelen of generaal De Dopf erg rouwig was over de weigering van de tsaar. Het herbergen van een gast, die de hier geldende begrippen op het gebied van etiquette en hygiëne aan zijn laars lapte en die op soms zeer despotische wijze kon optreden, was niet bepaald een pretje”.
Ook in Maastricht had Peter meer belangstelling voor militaire zaken dan voor amusement, als je afgaat op wat er geschreven is. “Na het diner gaf de tsaar de wens te kennen het fort op de Sint-Pietersberg te bezichtigen. De gouverneur bracht hem in zijn koets erheen. Hun aankomst aldaar werd begroet met drie saluutschoten van de kanonnen. Na de bezichtiging van het fort en de onderaardse gangen, maakte de hoge gast onder begeleiding van officieren van het garnizoen te paard een rondgang langs de vestingwerken.
’s Avonds had in het stadhuis een feestmaaltijd plaats, aangeboden door de Maastrichtse magistraat, waaraan ook de dames van de gastgevers aanzaten. Het feest werd besloten met een bal, dat echter door de tsaar niet werd bijgewoond. Hij had een vermoeiende dag achter de rug en begaf zich vroeg naar bed”.
Peter de Grote in Maastricht
Bestorming als amusement voor Peter de Grote in Maastricht
Op 28 juli kwam de Russische vorst opnieuw aan zijn (militaire) trekken. Leunissen: “In gezelschap van beide hoogschouten en burgemeesters woonde de tsaar in een op het Bat ingerichte loge de verovering van de zogenaamde ‘Burcht’ bij, een sportief spel. Het dagtekende al uit de tijd van Karel V, die het schippersgilde hiervoor een privilegie gaf. Het werd opgevoerd bij het bezoek van vorstelijke personen zoals op 3 juli 1538 bij de blijde inkomst van Cornelis van Bergen, prins-bisschop van Luik.
In de Maas was op een stevige paal, ongeveer zes meter boven de waterspiegel, een houten zeskantige toren of burcht gebouwd, waaraan enige aan beugels hangende ladders waren bevestigd.
De burcht werd door twee man verdedigd tegen de aanvallen van in witte hemden en broeken geklede schippers. Na een signaal, gegeven door twee kanonschoten, gingen de in kleine bootjes gearriveerde schippers tot de aanval over. Om het ‘echter’ te doen lijken losten ze enige geweerschoten en wierpen de verdedigers handgranaten, die op het water ontploften.
Nadat de schippers op een klein houten platform onderaan de paal waren geklommen, moesten ze een der ladders zien te pakken te krijgen om daarlangs de burcht binnen te klimmen. Dit was echter niet zo eenvoudig, daar de verdedigers door een toestel de burcht snel konden laten ronddraaien. Daardoor moest degene die aan een ladder hing, deze door de middelpuntvliedende kracht al spoedig loslaten. Tot grote hilariteit van de toeschouwers kwam hij in het water terecht.
Na ongeveer twee uur wist een vreemdeling, met name Hendrik Knap, de burcht te ‘veroveren’. Voor deze prestatie ontving hij het burgerrecht van de stad en werd hij toegelaten tot het schippersambacht. De aanvallers werden beloond met 500 gulden en zeven tonnen bier”.
Volgens de bronnen was Peter snel uitgekeken op het gebodene. Hij zou de loge vóór afloop van het spel hebben verlaten. “De Rus begaf zich daarna met baron De Dopf naar diens kasteel te Neercanne, waar hem een schitterend diner werd aangeboden. Na afloop van de maaltijd maakte het gezelschap een wandeling door de prachtige tuinen van het kasteel en het nabijgelegen bos”.
Daarmee was een einde gekomen aan het bezoek van Peter de Grote aan de stad. Volgens het reisboekje ging hij terug naar zijn logeeradres, nam afscheid van de gouverneur en het stadsbestuur en begaf zich aan boord van een jacht op weg naar Holland.
Volgens Leunissen bleef het bezoek van de tsaar niet zonder gevolgen: “De Dopf overleed het daaropvolgende jaar op 25 april, na een kortstondige ziekte, naar men beweerde mede tengevolge van de vermoeienissen ondergaan bij het bezoek van de tsaar”.
Verder door Nederland
Vanuit Maastricht reisde het Russische gezelschap over de Maas. “In Grave ging hij aan land om per sjees verder te reizen naar Nijmegen. In Grave had Menno van Coehoorn in opdracht van Willem III de vestingwerken grondig vernieuwd. Peter was een groot bewonderaar van deze Nederlandse vestingbouwer”.
Tijdens die tweede reis bracht de tsaar weer een bezoek aan Leiden. “Met zijn jacht meerde hij af voor het huis van medicus Herman Boerhaave, die sinds 1702 hoogleraar was aan de Leidse Academie en studenten trok uit heel Europa. Peter liet informeren wanneer Boerhaave hem kon ontvangen. Ze spraken elkaar al om 6 uur ’s ochtends aan boord van Peters jacht, omdat Boerhaave daarna college moest geven”
Ook in Bergen op Zoom maakte de tsaar van de gelegenheid gebruik om te inspecteren wat Van Coehoorn er tot stand had gebracht. Dat gebeurde in september, aldus Jozien Driessen. “Hij reisde er vanuit Dordrecht heen, waar hij de komst van zijn vrouw afwachtte om samen per boot naar Rusland terug te reizen”.
Een korte terugblik
In 1992, toen Greetje en ik het Tsaar Peter-huisje in Zaandam bezochten, had ik er geen idee van hoe de Russische vorst twee keer eerder ons land uitvoerig doorgetrokken was. Wij gingen er gewoon heen om samen een gezellige dag te hebben.
Anno 2024 kun je er op de website van het huisje lezen: “Het is een van de oudste houten huizen van Nederland en het één na oudste museum van Nederland (na het Teylers Museum in Haarlem). In dit inmiddels wereldberoemde huisje logeerde de Russische tsaar Peter de Grote in 1697.
Tsaar Peter de Grote verbleef acht dagen in het huis van smid Gerrit Kist in Zaandam. Hij kwam naar Zaandam om het vak scheepstimmerman te leren. Daarna vertrok de vorst naar de VOC-werven in Amsterdam. Met dit korte verblijf bezorgde hij het nederige houten arbeidershuisje zijn naam en wereldfaam.
Tsaar Peter huisje in onze tijd
Russische tsaren, presidenten, Nederlandse vorsten en zelfs Napoleon en keizerin Sissi gingen je voor. De talloze namen die in de ramen en houten wanden geschreven en gekerfd staan, herinneren daar nog steeds aan. Het huisje bevat een schat aan herinneringen, zoals een dodenmasker van tsaar Peter, een buste van Anna Paulowna en portretten van tsaar Peter en Catharina I.
Russische tsaren en Nederlandse vorsten beseften dat het huisje van onschatbare waarde is. Om het te beschermen lieten ze het in de negentiende eeuw stutten, funderen en overkappen. Zowel het huisje als de overkapping zijn uitgeroepen tot rijksmonumenten”.
Op 26 mei 1993, een jaar na ons, bracht Michael Gorbachov, voormalig leider van de Sovjet-Unie een bezoek aan de tijdelijke woning van Peter de Grote. Daarvan wordt op de website geen melding gemaakt.
Het Westen en Rusland na de val van de Muur
Na de val van de Berlijnse Muur en de revolutionaire veranderingen in Oost-Europa waren het Westen en het Rusland bevriend met elkaar geraakt. Zo konden Alexander Basmanov en Jozien Driessen samen een boekje tot stand brengen over de reizen van Peter de Grote. Het was een samenwerking van het Nationaal Comité van de Europese Culturele Stichting met de Culturele Stichting van de USSR.
In die tijd, 1991 dus, kon je in het afsluitende hoofdstuk lezen: “Rusland was vanouds een deel van Europa en alleen de boosaardige geschiedenis, die het land in de middeleeuwen driehonderd jaar lang onder het Tataars-Mongoolse juk gevangen hield, scheidde het van Europa af en bezorgde het een eeuwenlange achterstand.
Met vreselijke inspanning werkte Peter I zich onder deze druk uit. Hij vormde zijn rijk volledig om en maakte de internationale betrekkingen op ons continent werkelijk Europees, overeenkomstig de geografische grenzen van dit werelddeel – van de Atlantische Oceaan tot de Oeral.
Laten we hopen dat de geschiedenis ons van nu af beter gezind zal zijn, dat al het kwaad dat de afgelopen driehonderd jaar soms een wig dreef tussen Rusland en Europa spoorloos zal verdwijnen, dat de tijd zal aanbreken waar Peter I en de grote geesten vóór en na hem van droomden, dat Rusland en Europa zullen samensmelten tot één groot gemeenschappelijk huis”.
Het heeft anders uitgepakt...
Een standbeeld voor Peter de Grote?
Harry Knipschild
25 maart 2024
Clips
- Raadplegingen: 1093