Sandra Reemer, in Bandoeng geboren (1950), weet nog goed dat zij op Java naar de radio luisterde. Daar hoorde ze Amerikaanse crooners als Frank Sinatra. Thuis werd er bovendien regelmatig muziek gemaakt. Frans Reemer, haar vader, was eerder KNIL-officier geweest. Na de Tweede Wereldoorlog was hij met zijn vrouw Nel in de republiek Indonesië blijven wonen. Hij had een baan gekregen als administrateur bij een energiebedrijf.
Op 16 februari vertelde Sandra Reemer mij over haar loopbaan. Bovendien mocht ik een kijkje nemen in het uitgebreide archief en knipselboeken die haar vader vanaf het allereerste moment zorgvuldig had opgebouwd en bijgehouden.
In een artikel, waarschijnlijk uit 1962, was te lezen: “Papa Reemer leeft zich in zijn vrije tijd uit in de muziek. Van jongs af aan is hij er bezeten van. Hij leerde zichzelf het notenschrift en maakte zichzelf wegwijs op de viool. Toen hij negentien was, mocht hij de voldoening smaken als tweede violist te worden ingelijfd in een symfonieorkest te Bandoeng. De Japanse bezetting maakte daar een eind aan.
Reemer werd geïnterneerd in een krijgsgevangenkamp. Daar raakte hij bevriend met een jonge arts. Samen zongen ze veel. Niet alleen om de moed erin te houden, maar ook om eens te experimenteren. Het tweetal knobbelde een complete zangtechniek uit. Na de oorlog heeft de heer Reemer aan kwekelingen in Soekaboemi een tijdlang les gegeven in viool en gitaar spelen. Gitaar? ‘Och’, zegt hij bijna verontschuldigend, ‘alle Indische mensen kunnen gitaar spelen’”.
Sandra herinnert zich dat haar vader tevens voortreffelijk muziek gemaakt had met klarinet en piano.
Frans en Nel Reemer
Nel, een Javaanse, en Frans, die ook Chinees bloed had, kozen ervoor de Nederlandse nationaliteit te houden. Dat gaf problemen. Op 3 juni 2009 verwoordde vader Reemer in het blad Privé wat hem in de jaren vijftig overkomen was. “President Soekarno zette vijftig jaar geleden een haatcampagne op tegen Indische Nederlanders. Aan alles wat Hollands was had hij de pest. Maar wij waren Nederlands, spraken Nederlands en de kinderen zaten op Nederlandse scholen. Soekarno moest er niets van hebben. Een vreselijke tijd.
In vier golven kwamen we naar Nederland. De vierde golf kwam naar Nederland toen de spanningen tussen Nederland en Indonesië nog opliepen vanwege de kwestie Nieuw-Guinea. President Soekarno stelde ons voor de keuze de Indonesische nationaliteit aannemen of het land verlaten”. Nel Reemer: “We hadden eigenlijk geen keus. We vertrokken in 1958 aan boord van de Willem Ruys. Alles hebben we achtergelaten. De bootreis duurde drie weken”.
Van Bandoeng naar Sint Michielsgestel
De Reemers arriveerden op 21 maart 1958 in Rotterdam. Sandra, zeven jaar oud, is het grote verschil in temperatuur bijgebleven. Ze trof het ook niet op die eerste dag van de lente. “Het was koud. De mensen op de kade sloegen zichzelf warm met hun armen. Die dag sneeuwde het”. Dat had ze uiteraard nog nooit meegemaakt. Het katholieke gezin kwam terecht in het Brabantse dorp Sint Michielsgestel. Moeder Nel ging zingen in een kerkkoor. Sandra werd altijd Xandra (van Alexandra) genoemd.
De zusters bij wie ze op school ging stonden er echter op dat ze de ‘x’ in een ‘s’ veranderde. Bovendien werd ze gedwongen donkere kleding te dragen. “Ik weet het nog. Ik mocht kiezen tussen zwart, donkergroen, donkerblauw en donkerbruin”. Kortom het was aanpassen geblazen. Dat gold tevens voor haar vader. Alle Nederlandse diploma’s, in Indië behaald, bleken in Nederland zelf niet geldig te zijn. Frans Reemer ging meteen studeren om een nieuwe baan als boekhouder te kunnen verwerven. De mensen in het dorp moesten trouwens ook wennen aan de Indische ‘import’, aldus Sandra. “Wij waren de tweede familie met een kleurtje”.
In het begin wilde Sandra vooral aan het ballet. Dansen was belangrijker dan zingen. Maar dat veranderde. De familie woonde in eerste instantie boven een café met een jukebox. Een van de meest gedraaide platen in die tijd was ‘Kom van dat dak af’, van Peter en zijn Rockets. Sandra wist zich uit haar geheugen nog een andere jukebox-melodie te herinneren. Ze neuriede het liedje. Weet jij soms hoe het heet, vroeg ze me. Het was ‘Wheels’ van de String-a-longs, in Nederland een hit voor Billy Vaughn.
Sandra hoopte dat ze voor haar tiende verjaardag een gitaar zou krijgen. Maar voor zo’n duur cadeau was in die dagen geen geld. Plaatjes kopen was er evenmin bij. Van een familielid kreeg ze een keer het singletje ‘Do you wanna dance’ van Cliff Richard. En ze luisterde graag naar haar favoriet: de zangeres Caterina Valente die vaak samen met haar broer Silvio Francesco optrad.
Sandra gaat zingen
Reemer senior besloot zelf een Spaanse gitaar voor zijn dochter te bouwen. “Hij was een autodidact, hij was creatief, hij kon alles”, zei Sandra. Ze kreeg meteen les van hem. Enige tijd later werd er in het dorp een talentenjacht georganiseerd. De opbrengst was bestemd voor de bouw van een nieuwe kerk. Sandra deed mee en begeleidde zichzelf op haar instrument. Ze zong ‘Hou je echt nog van mij rockin’ Billy’, de hit van Ria Valk. “Het waren maar drie accoorden, dus dat ging wel. Maar succes had ik niet. Helemaal niet zelfs. Ik eindigde als allerlaatste. Toch kreeg ik nog een prijs: vijf gulden”.
Zingen bij de kast met de prijzen
Reemer begreep dat zijn jonge dochter niet alles tegelijk kon. Hij greep in. Voortaan zou Frenk, een jaar jonger dan zijn zus, gitaar spelen zodat Sandra zich helemaal kon concentreren op de zang. Hij begon meteen met het geven van zangles. Er kwam ook ander repertoire. Bij volgende talentenjachten, ‘teenagerfestivals’, zong de tienjarige Sandra ‘zwaar’ repertoire als ‘The Exodus Song’, ‘Non je ne regrette rien’ en ‘I could have danced all night’. Het succes bij volgende festivals in de provincie was groot. Na een derde plaats kwamen Sandra en Frenk steevast als overwinnaars uit de bus.
Orkestleider Frans Kerkhof, uit Den Bosch, las over de successen van het duo in de krant en kwam luisteren. Kerkhof wist Phonogram over te halen Sandra uit te nodigen voor een auditie. Vader en dochter reisden naar de Phonogram-studio in Hilversum. Rine Geveke, hoofd van het programmabureau, was positief. Sandra maakte een opname en die resulteerde in een grammofoonplaat. De a-kant was het Italiaanse liedje ‘Al di la’, een idee van Kerkhof. Dankzij de film ‘Rome Adventure’ was het een internationale hit aan het worden. De elfjarige zangeres uit Sint Michielsgestel mocht de Nederlandse versie voor haar rekening nemen.
Sandra met Frans Kerkhof in de studio
Al di la
Willy Alberti was aanwezig bij de opname van ‘Al di la’. “Ik zag Willy Alberti zitten in de luistercabine. En op ’n gegeven moment ging z’n duim omhoog. Toen wist ik, dat het goed gegaan was en dat m’n stem echt op de plaat terecht zou komen” vertelde ze in een interview met het blad Romance. De stem van het jonge meisje werd al snel vergeleken met die van Mahalia Jackson.
Iedereen prees haar. “De prestaties van Sandra Reemer hebben niet nagelaten veel opzien te baren in de wereld van de lichte muze”, was te lezen nadat ‘Al di la’ regelmatig via de radio ten gehore gebracht werd. AVRO-televisie producer Gerrit den Braber: “Als dit meisje goed geschoold wordt, zal zij van groot talentje tot groot talent uitgroeien”. Co de Kloet, producer van het radioprogramma ‘Tijd voor teenagers’: “Een heel bijzonder stem. Je wordt er koud van Sandra te horen zingen”.
Willy Alberti was helemaal lyrisch: “Zij zal een van de beste zangeressen van Nederland worden. Ten eerste vanwege het prachtige materiaal en vervolgens omdat Sandra zo geweldig zingt. Het komt bij haar helemaal van binnen uit. Dit meisje zal binnen afzienbare tijd de bovenste plaats van de hitparade bereiken”.
Anneke Grönloh, die haar prille collega tijdens een ‘teenagerfestival’ had moeten beoordelen, was iets terughoudender: “Sandra zingt heel erg leuk en de opname die ze gemaakt heeft vind ik reusachtig goed. Het meisje gaat zeer beslist een goede toekomst tegemoet. Laat ze nu vooral niet te hard gaan, maar langzaam en zeker!”
De tv-show van Rudi Carrell
Niemand minder dan Rudi Carrell was geïnteresseerd om Sandra in zijn veel bekeken VARA-tv programma te laten optreden. Carrell kwam in hoogsteigen persoon op bezoek in Sint Michielsgestel. In het persoonlijke verslag, afkomstig in het archief van Sandra Reemer, is te lezen: “Dinsdag 26 juni 1962. Rudy Carrell kwam bij ons thuis om 3.45-5.00 uur om nader kennis te maken met Sandra. Toen Franky thuis kwam vroeg Mama hem om iets op de gitaar te laten horen. Zijn antwoord was: ‘Het is zulk mooi weer. Ik ga zwemmen’, waarop Rudy Carrell antwoordde: ‘Laat maar, ik hoor hem toch wel in Mierlo’”.
Op 1 juli traden Sandra en Frankie in Mierlo op. Carrell was inderdaad opnieuw van de partij. “Papa heeft in Mierlo met Rudy Carrell gesproken, waarbij mondeling werd overeen gekomen, dat Sandra en Franky in zijn show op 21 september zullen meedoen, op voorwaarde dat zij niet eerder op de T.V. zal optreden. Zij ontvangen geen betaling, hoogstens een cadeau. Rudy Carrell maakte ten aanzien van het publiek (± 4.000 personen) reclame voor het eerste plaatje van Sandra. Hij vroeg Sandra en Franky officieel of ze in zijn show op 21 september mee wilden doen. Er ging een luid applaus op toen zij ja antwoordden”.
Er was nog een addertje onder het gras. Vanwege de jeugdige leeftijd van Sandra moest er toestemming (‘dispensatie’) van de arbeidsinspectie komen. Die ging niet over een nacht ijs. “Op donderdag 13 september 1962”, aldus het archief, “op kantoor bezoek ontvangen van juffr. Dütink uit Utrecht (Arbeidsinspectie) van 11.00 tot 12.30. Voordien is zij nog bij zuster Gemma geweest”. Drie dagen voor de uitzending was er nog niets geregeld. “Dinsdag 18 september. Juffrouw Dütink opgebeld, om te vragen hoe het er mee stond. De beslissing was: geen voldoende motieven om dispensatie te verlenen”.
Reemer senior was verbijsterd, maar legde zich niet bij de feiten neer. “Waarom 13-jarige pianiste van gisterenavond en Emmy Verheyen, violiste, vorige week wel? Op de vraag, welke de ontbrekende motieven waren, kon zij geen antwoord geven tot 2x toe. Daarna nog eens gebeld. Naam hoofd Arb. Insp. hr. Berendse. Is hij soms een kleurlingenhater? Ontkennend antwoord doch kon geen motieven opnoemen. Zoek daarom in deze richting. Vara juffr. Schulp opgebeld om dit argument door te doen geven aan de (3) advocaten die met deze dispensatie zijn belast”.
Een wonderkind
De VARA wist alsnog te bereiken dat Sandra en haar broertje in het programma van Rudi Carrell mochten optreden. Als gage, als cadeau, ontving ze kunstschaatsen. “Die heb ik nog, evenals alle bekers die ik bij de talentenjachten gewonnen heb”, vertelde Sandra me op 16 februari. Het programma kreeg tevens extra aandacht in de media. Dat kwam onder meer omdat Henk van der Meyden in een hoofdartikel op 20 september aan de orde stelde of het wel verstandig was ‘wonderkinderen’ op de televisie te brengen.
De journalist van de Telegraaf schreef: “Wonderkinderen hebben altijd succes gehad bij het publiek en vooral bij vrouwen roepen zij gevoelens op. Maar nooit bereikten wonderkinderen zoveel mensen als met het televisiemedium. Zij begonnen vroeger in besloten voorstellingen en kleine zaaltjes voor publiek te spelen en er zijn nooit elf- of dertienjarigen geweest die meteen voor een miljoenenpubliek kwamen en in een enkele dag een nationale bekendheid werden. In Nederland gebeurt dit thans wel. En vooral nu er in Hilversum sprake is van een rage in wonderkinderen, welt de actuele vraag op of het wel verstandig is deze jonge, nog lang niet gerijpte, talenten zo snel op het scherm te brengen”.
De recente tv-optredens van Emmy Verhey en pianiste Marjan Bon kwamen aan de orde. En daarna kwam moeder Reemer aan het woord: “Mijn dochter is een jaar geleden begonnen met zingen. Zij deed mee aan het songfestival van St. Michielsgestel en zij haalde geen enkele prijs. Zij begeleidde zichzelf op een gitaar die mijn man voor haar heeft gemaakt. En natuurlijk was mijn man, die boekhouder is, erg teleurgesteld dat zij niets had bereikt. Hij nam haar toen onder handen en wijdde bijna al zijn vrije tijd eraan haar te laten zingen. Hij zei haar hoe ze moest staan en hoe zij haar mond moest opendoen. Zingen en muziek maken zijn een hobby voor hem. En langzamerhand ging zij beter zingen en haalde zij prijzen op songfestivals. Haar hele huis staat vol bekers. Ik weet nog niet of ze zelf zangeres wil worden maar ik zou het wel fijn vinden en zelf vindt zij het ook prettig”.
Sandra, elf jaar oud, werd eveneens gevraagd wat haar mening was: “Ik weet werkelijk nog niet of ik wel beroepszangeres wil worden. Ik zing wel graag, maar altijd te oefenen zoals nu vind ik soms niet prettig. En ik zou eigenlijk liever analiste willen worden… Om eerlijk te zijn ben ik wat bang van een zangeressencarrière”. Van der Meyden eindigde het pagina-grote artikel met: “Morgenavond zal men haar op het scherm zien. Zij zal een vertederende indruk maken. Maar op de schouders van haar ouders ligt de zware taak haar ook gelukkig te maken en niet in de weg te staan als zij geen carrière in de showbusiness verkiest”.
Een vergeelde foto: Franky, Rudi Carrell en Sandra
Geen gewoon meisje meer
Na haar optreden bij Rudi Carrell was Sandra nooit meer een ‘gewoon’ meisje. De journalist Frans van Houtert maakte dat met simpele woorden duidelijk: “Sandra Reemer, het prille zangeresje, is met een vaart, die aan een supersonische straaljager doet denken, in het musische firmament omhoog geschoten. Waar de Anemoonstraat te vinden is, weten slechts weinig inwoners van Sint Michielsgestel. Maar als je vraagt: ‘Waar woont Sandra?’ kan iedereen in dit Brabantse dorp je vertellen, hoe je moet rijden. Daarvoor hebben de grammofoonplaat, de radio en de televisie gezorgd”. In een volgend artikel zal ik meer vertellen over de consequenties van haar jeugdige succes.
Harry Knipschild
18 februari 2010
Sandra Reemer is op 6 juni 2017 overleden.
Literatuur
'Voor Sandra ziet de toekomst er zonnig uit', Romance, 25 augustus 1962
'Sandra Sensationeel', Piccolo, 16 september 1962
'Emotionele herinneringen', Privé, 3 juni 2009
