470 - Jean-Michel Jarre in China (1981)

 

 

Als gevolg van de geslaagde communistische machtsgreep van Mao Zedong in 1949 kwam er een einde aan eerdere vreedzame westerse betrekkingen met China. Maar op 9 september 1976 overleed de ‘grote roerganger’. Na de uitschakeling van de radicale ‘bende van vier’ (inclusief Jiang Qing, zijn laatste echtgenote) kwam China dankzij Deng Xiaoping (r. 1978-1989) geleidelijk aan weer open te liggen. In het najaar van 1981 mocht de Franse artiest Jean-Michel Jarre in Peking en Shanghai optreden.

 

 

 

 

 

 

Halverwege de jaren zeventig (in 1976?) hoorde ik voor het eerst de muziek van Jean-Michel Jarre. Tijdens een internationale bijeenkomst van Polydor-productmanagers liet een collega in Hamburg ‘Oxygène IV’ horen. Als verkoopargument vertelde hij erbij dat Jean-Michel de zoon was van de beroemde filmcomponist Maurice Jarre, die onder meer ‘Somewhere My Love’ voor de film ‘Doctor Zhivago’ gecomponeerd had.

 

Het was in een tijd dat de synthesizer zijn intrede begon te doen in de popmuziek. Jim Morrison (1943-1971), die in Parijs overleed, zag die ontwikkeling aankomen.

   Tijdens een interview met Richard Goldstein in 1969 (op YouTube te zien), verklaarde de leider van de Doors: “I think the two basic types of American music are black music (blues) and the kind of folk music that was brought over from Europe”. Volgens hem was er iets nieuws op komst, binnen een jaar of vier/vijf: een derde factor. “It might rely heavily on electronics, tapes. I can envision maybe one person with a lot of machines, tapes, electronics, singing or speaking, using machines”.

   Zo iemand was Jean-Michel Jarre.

 

Zelf was ik meteen enthousiast over ‘Oxygène IV’. Volgens mij kon het een hit worden. Ik bleek evenwel de enige in het internationale heren-gezelschap te zijn. Jarre werd met grote meerderheid afgewezen. Vervolgens ging men lang discussiëren over drummer Ginger Baker, die in Zwitserland was neergestreken en min of meer eiste dat Polydor hem flink zou ondersteunen bij zijn activiteiten in het land. Jarre kwam verder niet meer aan de orde in Hamburg.

 

Onafhankelijk muziekondernemer Willem van Kooten reageerde alert toen hij ‘Oxygène’ hoorde. Hij maakte een contract met manager Francis Dreyfus voor de distributie van het album (op CNR) en de rechten op de muziek van Jarre (Nada Publishing). ‘Oxygène IV’ bereikte een vierde plaats in de Nederlandse top 40 in 1977, het album werd een bestseller.

   Op 13 maart 1982 schreef Willem Hoos in Billboard: “Holland was the first country outside France to establish Jarre as a major record seller. CNR achieved more than 50,000 sales on [het album ‘Oxygène]”.

 

 

 

 

Polydor International sloot later alsnog een overeenkomst af voor Jean-Michel. Vanwege het eerdere succes moest er nu waarschijnlijk flink voor betaald worden. Zo gaat dat bij multinationals. Maar de verkoopcijfers rechtvaardigden dat. Labelmanager Tom Steenbergen liet in Billboard afdrukken dat de (totale) verkoop van ‘Oxygène’ inmiddels tot 75.000 stuks opgelopen was. Van de volgende albums, ‘Equinoxe’ (1978) en ‘Magnetic Fields’ (1979) waren in Nederland eveneens vele tienduizenden exemplaren verkocht.

 

 

 

 

Ad Visser viel al snel op de muziek van Jean-Michel, schreef hij in de Telegraaf. In zijn radioprogramma ‘Superclean Dream Machine’ had hij het album aan zijn luisteraars voorgesteld. “De dagen erna kwamen bij de AVRO een paar honderd reacties binnen. Het waren óf verzoeken om herhaling óf vragen waar die ‘vreemde plaat’ te koop was”.

   Visser was niet verbaasd. “Het was hetzelfde patroon dat ik eerder meemaakte toen voor het eerst ‘Tubular Bells’ van Mike Oldfield in mijn programma te beluisteren was”. Het succes van Jarre junior kwam bovendien niet uit de lucht vallen. “Hij schreef composities voor verschillende bekende artiesten zoals Françoise Hardy en Gérard Lenorman. Hij componeerde voor speelfilms en tv-documentaires en niet te vergeten: hij maakte balletmuziek”.

 

In 1978 was Jarre bij Polydor onder contract gekomen. Een jaar later, ter gelegenheid van Quatorze Juillet, kon een aantal Nederlandse journalisten op kosten van het bedrijf naar Parijs reizen. Een van hen was Ton Olde Monnikhof van het Algemeen Dagblad.

   In zijn verslag liet hij weten: “De nieuwsgierigheid van enkele miljoenen Parijzenaars en andere belangstellenden, die naar de Franse hoofdstad waren gekomen om Frankrijks nationale feestdag te vieren, gold dit jaar niet de militaire parade, maar de muzikale show van de Franse popmuzikant Jean-Michel Jarre op de Place de la Concorde.

    Terwijl tanks en ander spectaculair militair materieel nog over de Champs Elysées denderden en enkele in formatie vliegende straaljagers boven de Arc de Triomphe fraai stuntwerk lieten zien, trok een niet onaanzienlijk deel van de massa naar de Place de la Concorde om daar de voorbereidingen te aanschouwen van wat het klapstuk van deze veertiende-juli-viering zou worden.

    Het was een schouwspel op zich, dat opstellen van de gigantische geluidsapparatuur, het gesjouw met schijnwerpers en polsdikke, kilometers lange, elektrische kabels en de installatie van een indrukwekkende batterij synthesizers op het podium, pal voor de obelisk”.

 

Ton plaatste het Franse gebeuren in een historische context. De synthesizer was de ‘piano van de toekomst’. Jarre had hem verteld: “Vanaf het moment dat ik in 1964 voor het eerst een primitieve synthesizer mocht bespelen was ik verloren. Ik begon toen net aan mijn studie piano aan het Parijse conservatorium. Op slag had de traditionele muziek voor me afgedaan. De elektronische muziek was het helemaal: het betekende avontuur”.

    In 1971 gaf Jarre bij de heropening van de Parijse Opera een eerste voorproefje van wat er met een synthesizer gedaan kon worden. Toen anderen hem gingen navolgen was hij daar niet echt gelukkig mee, noteerde de AD-journalist na afloop van het concert tijdens een bijeenkomst in het theater van modekoning Pierre Cardin. “Aan het werken met een synthesizer zijn enkele gevaren verbonden. Je bent musicus en je moet je door de techniek nooit laten verlakken. Het gaat tenslotte om de emotie”.

 

Jarre hield het naar eigen zeggen voor mogelijk dat de synthesizer in de toekomst alle andere instrumenten zou gaan vervangen. “Maar dan zijn we wel op de verkeerde weg. Ieder instrument heeft natuurlijk zijn eigen onvervangbare klankkleur, daar moet je niet aan komen. Ik zou me schuldig voelen als dat inderdaad gaat gebeuren. Tenslotte heb ik deze ontwikkeling in gang gezet, maar het was en is niet mijn beloeling om van de synthesizer het enige instrument van de toekomst te maken.

    De synthesizer kent natuurlijk ook zijn beperkingen. Zo’n concert als vanavond verliest veel van zijn glans als er geen lichtshow bij was geweest. Het is nauwelijks interessant om iemand op de synthesizer te zien spelen. Het is een statisch gebeuren, zo’n man die achter de knoppen zit”.

 

 

 

 

 

 

Bij het verschijnen van ‘Magnetic Fields’ stuurde Polydor opnieuw vertegenwoordigers van de media naar Parijs – Louis Du Moulin van het Vrije Volk bijvoorbeeld. Jarre was druk doende om een groot optreden in Peking op poten te zetten. Dat zou verfilmd worden en moest dus ook visueel spectaculair aangepakt worden. 

    Het ging goed met de Fransman. Wereldwijd zouden er al enkele tientallen miljoenen albums van hem verkocht zijn. In eigen land werd hij aangeduid als de ‘Chopin du Synthé’, noteerde de journalist.  

    Louis: “‘De nieuwe adel’, zo worden de sterren uit de amusementswereld wel eens aangeduid. Afgaande op hun behuizing verdienen Jarre en zijn echtgenote, actrice Charlotte Rampling, zelfs het predikaat ‘vorstenpaar’. Het enorme landhuis, dat omzoomd wordt door een brede lap tuin, dateert uit de regeringsjaren van Napoleon de Derde [r. 1848-1870] en ligt in een vergeten hoek aan de Seine. De zojuist opgetrokken studio van de heer des huizes – vlak naast het vorstelijk onderkomen – steekt er door zijn nieuwheid en moderne vorm schril bij af”.

 

Over zijn reis naar het verre oosten legde Jarre aan zijn Nederlandse gast uit: “China is door de Culturele Revolutie bijna vijftien jaar lang afgesloten geweest van ontwikkelingen in de westerse muziek. Een naam als The Beatles betekent voor de Chinezen bijna niets.

    Er is geen behoefte om zich dat verleden alsnog eigen te maken. Men valt liever meteen in de modernere stromingen, die niet de rock ’n roll als directe ondergrond hebben. Tegenover rock ’n roll staat men in China zeer sceptisch. Men vindt het Afrikaans, en daarmee heeft men liever niet te maken. In mijn muziek herkent men kennelijk alles wat men wel prettig vindt en zocht”.

    Jean-Michel was – ter voorbereiding – al een paar keer eerder in het rijk van Mao Zedong geweest: “Ik liet ze kennis maken met enkele van mijn eenvoudigste synthesizers. Ze wisten niet hoe ze het hadden. Niemand had ooit elektronische muziek gehoord. Men dacht dat ik een soort tovenaar was. Ik voelde me als het mannetje van de maan”.

 

 

 

 

De redactie van Muziek Expres deed verslag van hoe het gegaan was in China. “Wat niemand kon geloven werd onlangs pure werkelijkheid. Jarre speelde in China. Nooit eerder was een moderne westerse band of artiest naar dat land afgereisd om te spelen. Iedereen wilde wel, maar het lukte niet. Dat had allemaal met politiek te maken. Waarom ging China ineens overstag voor de Fransman vraag je je af?”

    Jarre: “In de eerste plaats omdat ze zeer geïnteresseerd zijn in mijn muziek, de elektronica. Het werd me in de schoot geworpen door de Franse regering. De betrekkingen tussen Frankrijk en China zijn sinds onze nieuwe president Mitterand weer uitstekend. Dat vergemakkelijkt de zaak aanzienlijk”.

 

 

 

 

Muziek Expres: “Aangezien Jarre een man is van zeer speciale optredens (neem bijvoorbeeld het open lucht-concert bij de Arc de Triomphe) nam hij de laatste hindernis zonder problemen: dit miljoenenproject zou hij zelf betalen. Een dik jaar waren Jarre’s regelneven ermee bezig geweest toen plotseling in maart [1981] de Chinese regering het groene licht gaf. Jarre was welkom in China. Hetzelfde China dat al die jaren de westerse muziek had verboden.

    15 oktober 1981 vertrok een speciale Boeing 747 van de Air France uit Parijs met bestemming Peking. Aan boord zaten technici en muzikanten waaronder Jean-Michel Jarre, zijn vrouw en oppertechnicus Mark Fisher, die aan veel Pink Floyd live-projecten meegewerkt had, zoals ‘The Wall’.

    In de Boeing-buik bevonden zich behalve koffers ook dertig synthesizers, vijfendertig versterkers, honderdtwintig luidsprekers, dertien lasers, vier mengpanelen enzovoort.

    Bij aankomst in Peking werd de Franse ploeg onthaald door een aantal afgevaardigden van de Chinese regering. Elke dag werkte men keihard om de technische apparatuur zo perfect mogelijk af te stellen, te programmeren en op te bouwen.

    Tijdens die spannende dagen van technische voorbereiding zagen de Fransen overal in Peking posters hangen met het portret van Jarre plus de tekst ‘Dien ze yeh ya er’: ‘de elektronische nacht van Jarre’.

    Voor de concerten in Peking en later die in Shanghai waren geen kaartjes meer verkrijgbaar. 

 

 

 

 

Duizenden Chinezen moesten er een dag voor in de rij staan, maar voelden zich nu uitverkorenen. Niet dat ze precies wisten wat hun te wachten stond. Een concert van een westerse artiest hadden ze immers nog nooit meegemaakt.

    Voor het Chinese publiek was het een soort science-fiction, iets wat volslagen buiten hun bereik lag.

    Behalve het uitgebalanceerde en voor Chinese begrippen volslagen nieuwe elektronische spel van Jarre en zijn muzikanten Frederic Rousseau en Dominique Perrier (beiden op polyfonische synthesizers), was het concert ook een voortreffelijk schouwspel. Laserstralen creëerden allemaal ingenieuze vormen in de lucht.

    Na afloop werd er niet geapplaudiseerd, noch om een toegift geschreeuwd. Die traditie is de Chinees volkomen vreemd. De volgende ochtend werd Jarre in de krant en op de radio geroemd om zijn spel.

    Tegelijkertijd werd ook officieel bekend dat het concert zoveel stroom vrat, dat meer dan zestigduizend Chinezen die avond in het donker hadden doorgebracht.

    En Jarre zelf?

    Die was er na het eerste Peking-concert compleet van ondersteboven. Tijdens een radio-interview kon hij er via een tolk maar één volzin uitkrijgen. ‘Je bent niet meer dezelfde als je zoiets meemaakt. Dit is een belangrijke historische gebeurtenis voor de muziek en niet in de laatste plaats voor mezelf’”.

    Muziek Expres maakte er geen melding van dat alles gefilmd werd voor de westerse wereld.

 

 

 

 

Jarre trad natuurlijk niet zo maar in China op. Het gaf hem en zijn managers de gelegenheid om prestige te verwerven en de verkoop van zijn albums een extra duw te geven. Het was dan ook niet gek dat het Amerikaanse vakblad Billboard op 13 maart 1982 in een speciale bijlage – waarschijnlijk gefinancierd door Polydor International – nog eens uitgebreid terugkeek op hetgeen zich eerder had afgespeeld: ‘A continuing adventure in contemporary music’. Het hoofdartikel van de bijlage had als kop: “Jarre fame spreads – even to China”. De boodschap leek duidelijk.

    De naam van Jarre werd afgebeeld in letters die een beetje Chinees aandeden.

 

 

 

 

In Billboard kon je lezen dat Jean-Michel al heel lang belangstelling had voor niet-westerse muziek. “He’d been captivated by the culture and mystique of the country for years. He had studied African and Asian music in the sixties and had become especially interested in Chinese music, in Chinese culture as a whole”.

 

Jarre ontkende dat hij een pion van de politiek en/of media was: “I knew from the beginning, when I first thought about visiting the country, that, should I succeed in overcoming all the problems, then a lot of people would see my visit simply as an attempt by a French artist to become celebrated as the first western contemporary musician to play concerts in China.

    Journalists have made the point that top British and American artists had hoped to be the first to play in China but were beaten by a Frenchman. But that is really unimportant and another example of how the artist can be misunderstood. 

    Of course, I am aware of the interest for the media in anyone who does something like this for the first time. But my reason for going to China was not simply to give the media a good story. I went to China to present my music, to hear their music and to enjoy the fantastic opportunity of playing with Chinese musicians. That was a really great thrill for me’”.

 

 

 

 

Door op 14 juli 1979 in Parijs op te treden had Jean-Michel de aandacht getrokken van de Chinese autoriteiten. “It was the epoch-making free concert in the Place de la Concorde, with all its attendant publicity, that forged the first link in the chain of protracted and delicate negotiations. The Chinese embassy in Paris let it be known that they were rather interested in this musician who had performed in front of the world’s largest-ever concert audience and they invited Jarre to visit Peking and talk about his music”.

    Zijn muziek was bij sommige Chinezen al een beetje bekend. “What Jarre didn’t know at the time was that a handful of cognoscenti in China had already heard some of his recorded work. A Jarre enthousiast in the British embassy in Peking had loaned his copies of ‘Oxygène’ and ‘Equinoxe’ to some Chinese friends”.

    Nog geen jaar na zijn concert in Parijs bevond de Fransman zich al in Peking. “Jean-Michel made his first trip to China in June 1980. He gave talks and demonstrations on small portable synthesizers at the Peking and Shanghai universities. He also took with him a videotape of the Place de la Concorde concert”.

    Jarre: “The students and musicians I spoke to were greatly impressed and enthusiastic about the concept of electronic instruments and the Concorde show. They had never seen anything like it before.

    I felt immediate rapport with the Chinese – they were so eager to learn about our culture and technology and, of course, the vast majority of them had no previous exposure to electronic music. When I told them that I would very much like to play some concerts in China they were very excited but feared that trying to organize a tour might prove to be too complicated”.

    In China kon je niet zo maar iemand uit het westen laten overkomen. Daar was (politieke) steun van hogerhand voor nodig.

 

Volgens Billboard was Jean-Michel niet iemand die zich snel liet ontmoedigen. “It is not in Jarre’s nature to be easily dissuaded from something on which he has set his heart. He resolved to do everything he could to realize his most cherished dream”.

    Tijdens zijn bezoek in Peking (juni 1980) begon hij naar eigen zeggen (politieke) contacten te leggen. “On this first trip he had two important sources of encouragement. He met a top woman official from the Chinese ministry of culture, and established a positive relationship from the start. ‘We talked a lot about China, France and Britain. She knew English well and had a good knowledge of English painting and literature’, says Jarre, who himself has a degree in French literature. ‘I had a feeling she was enthusiastic about the idea of my playing in China but I explained that I did not want to force the issue. It was just a proposal and if they liked the idea and official approval could be obtained, then I would be more than delighted to come back and play’”.

 

 

 

 

Jarre kreeg bovendien steun van de Franse ambassade in de Chinese hoofdstad. “A second major source of encouragement for Jarre was Claude Martin, the number two man in the French embassy in Peking, who is astonishly well-versed in Chinese culture, speaks 17 Chinese dialects and shares with Jarre a passion for the cinema.

    ‘He was totally committed to the idea of my playing in China and he worked tremendously hard to make it happen’, Jarre says.

    There were endless meetings, involving people from the Peking conservatory, from radio and television, from the propaganda service, from the culture ministry and, at last, it was agreed that Jarre should return to China early in 1981 to plan the organization of the concerts”.

 

 

 

 

Het tweede bezoek van Jean-Michel vond plaats in februari 1981. “Jarre again met musicians from the Peking central conservatory and invited them to collaborate with him in a joint musical venture”.

    Jarre: “I wanted to use a traditional symphonic orchestra, playing a very well-known Chinese melody and make this a basis for our musical meeting of East and West. We had a small problem of communication because most of the Chinese musicians don’t read western notation, although it is possible to write using the chromatic scale, leaving out the notes which don’t feature in the pentatonic scale.

    I learned some of their notation and indicated to them what I wanted in terms of instrumentation. I gave them a sketch of a 15-minute piece, based on the popular Chinese melody, and later we exchanged cassettes by mail so that we could monitor progress”.

    This unusual work, ‘Fishing Boats At Sunset’, was finally given its premiere in the Peking Workers’ Stadium when Jarre played with 34 Chinese musicians”.

 

 

 

 

Vier maanden later was de ‘Chopin du Synthé’ opnieuw in het verre oosten. Manager Francis Dreyfus (1940-2010), achter-kleinzoon van de Franse ‘held’ Alfred Dreyfus (1859-1935), vergezelde hem deze keer.

    “In June 1981 Jarre made a third visit to Peking, this time with Francis Dreyfus. Preparations for the concert tour were begun in earnest. The logistical problems, the language difficulties, the chasm separating western and eastern culture and customs and the massive inertia of Chinese bureaucracy – all these factors stacked the odds against the preparations ever being completed in time.

    The smiling, unhurried, pragmatic Chinese were totally unimpressed by any protestations of urgency. But once the official approval was given and protocol satisfied, Dreyfus and Jarre set to work with uncommon flair and industry to get the show on the road. They could hardly believe it themselves when four months later they were back in Peking with a 55-strong team ready to create musical history”.

 

 

 

 

Een redacteur van Billboard nam een kijkje achter de schermen van wat allemaal gebeurd was. Andrew Piddington, 32 jaar, was gevraagd om zoveel mogelijk te filmen. Zoiets had hij al eens eerder gedaan. “Our experience in filming Elton John’s tour of Russia made us ideal candidates for the job”. Maar liefst vijftien man vlogen met hem mee naar China.

    De regisseur moest zijn best doen om te filmen wat hij interessant vond. “Piddington says he was only allowed to film in the cities. ‘Rural life was obviously very different. There were sanctioned communities which we could have filmed but didn’t. I was much more interested in covering aspects of China as I discovered the country’.

    The film team included three camera crews each with a local translator and a so-called ‘political adviser’, though the latter aides weren’t officially designated as such, says Piddington.

    But their role, he says, was clearly to tell the visitors what they could and could not do ‘and more particularly where we could and could not film’”.

 

Communiceren was niet altijd even gemakkelijk – alleen al door ‘amusing translation problems’. Piddington: “Not only was the traveling crew part French and part English, but the local Chinese dialects in Peking and Shanghai are entirely different”.

    En dan die bureaucatie. “We took a lot of time discussing with Chinese officials the various aspects of the planned film. As well as an eight-day visit, with Fisher and two film producers, in August, I also went over a week before the main party on tour to look over film locations.

    The fact is the Chinese are very bureaucratic and each film location had to be approved in advance at meetings. That caused problems if we wanted to deviate even slightly from one of these set plans, say because of poor light, so it hardly helped the cause of spontaneity”.

 

 

 

 

 

 

Mark Fisher (1947-2013) was verantwoordelijk voor wat er op het toneel gebeurde. Hij was in juni al van de partij geweest. “I suppose I did go there expecting to find a third world country with concert venues to match. Yet the technical standards of the two arenas we chose, in Peking and Shanghai, were surprisingly high. Not only were they both larger than any in London but the backstage facilities and power distribution equipment were quite excellent”.

    Over de houding van Jarre verklaarde hij: “Jean-Michel paid the utmost attention to detail, and he got the right people involved all the way”.

    Over de aanpak van Fisher kon je in Billboard lezen: “His design task posed extra physical and technical problems, since every item required on the trek, including lighting and sound equipment, had to be air-freighted from Europe to China.

    More than 12 tons of equipment traveled with the 70-strong party yet, remarkably, the stage set weighed no more than 882 pounds and packed tightly into two small boxes.

    Fisher compared that with ‘The Wall’ entourage where five trailers were needed simply to transport the stage set, one 40-foot trailer needed solely to cart the wall bricks around”.

 

Dankzij Piddington en Fisher las je in het muziekblad Billboard wat meer over wat zich in het communistische land afspeelde. “Fisher was deeply moved by several aspects of China, by the lack of material wealth, the simplicity and austerity, and was ‘enchanted’ by the people and the quality of its towns and streets. He noted a lack of sexist advertising and a great ‘sense of pride in the revolution and its achievements’. And he adds: ‘The worst shock was going out of China into Hong Kong’.

    The workaday timetable there is different, too. People rise at 5:30 am, and cities ‘wind down’ earlier, too. Most restaurants closing at 8:30 p.m. Says Fisher: ‘We underestimated the importance of this in the first Peking concert which anyway overran, so half the audience had to leave before the end of the show in order to get public transport home’”.

    Geen wonder dat er die eerste avond in Peking niet om een toegift werd geschreeuwd.

 

In het communistische China werden topartiesten niet als idolen behandeld. “Fisher and Piddington went to a local show in one of the arenas on an earlier visit and were struck by the differences in audience expectation. ‘There’s no sense of adulation or awe for the performer’, they say. ‘It’s more a case of one set of workers appreciating another at work.

    The house lights remain on throughout the show and there is a general background of noise while members of the audience talk among themselves and drink tea and eat snacks, while still sitting in their seats’.

    A more obvious sense of adulation and respect was afforded Jarre but the audiences nevertheless remained more disciplined and quieter than in the West. And a high proportion of the audiences comprised uniformed soldiers and sailors”.

 

Een bijzondere ervaring hadden Piddington en Fisher in Shanghai. Fisher: “Probably the most exciting moment came in Shanghai when Jean-Michel Jarre went into the audience with his small portable synthesizer and invited members of the crowd to join in on ‘Oxygène IV’ and it’s hard to imagine him being able to do this safely and with such ease in the West.

    There was ‘immense respect’ for Jarre from Chinese officials who appreciated his personal involvement in setting the visit up. He was, in essence, treated ‘as a senior ambassador from one of the major powers’, says Piddington”.

    Muziek en politiek leken hand in hand te gaan.

 

 

 

 

 

 

In maart 1982 konden de deelnemers met een tevreden gevoel terugkijken op hun avontuur in China. Maar zo eenvoudig was het allemaal niet gegaan. Op de eerste avond ging het zelfs bijna helemaal mis, meldde een redacteur van Billboard. Een essentiële kabel, noodzakelijk voor de energie-voorziening, moest van elders in het land aangevoerd worden. En dat gebeurde maar niet. 

    “An unprecedented, unparalleled event in the annals of western popular music, which had been Jarre’s dream for more than a decade, which had been more than two years in the planning, which had cost something approaching $500,000, was poised on the brink of disaster – just because of a missing piece of heavy duty cable.

    The technicians had arranged for the necessary cable to come from a source deep in the center of the People’s Republic – but so far nothing had arrived. Nerves were beginning to get just a little bit frayed”.

    Pas twee uur vóór het concert zou gaan beginnen, arriveerde de kabel. Er was geen tijd te verliezen. Hoe het zou uitpakken, viel niet te voorspellen. Er moest maar geïmproviseerd worden. Van uitstel kon geen sprake zijn. Onder de toehoorders bevonden zich immers vertegenwoordigers van de Chinese overheid.

    De politieke belangen waren te groot.

 

Belangen waren er ook voor Francis Dreyfus, de manager en ‘platenbaas’ van de artiest. Het uitstapje naar China had alleen maar veel geld gekost. Dreyfus vroeg zich na afloop af of hij wel een goede manager (geweest) was. 

    “Manager? What kind of manager is it who allows his artist to play five concerts in China without getting a cent in performance fees?

    What kind of record company owner gives a higher priority to creative idealism than the bottom line and gets totally bored by talk of market share?

    What kind of entrepreneur gives away 750 copies of a new album to hi fi shops, or licenses the production of one million cassettes and 100,000 albums for free?”

 

 

 

 

Er waren grotere belangen dan geld verdienen, verkondigde hij in het vakblad. “There is no great problem in making money in this business. But that in itself is not fulfilling. The important thing is to have a dream and to work at making it come true”.

    Het werd tijd dat een Franse artiest weer eens de wereld veroverde. “Jean-Michel Jarre is French and French artists don’t have a spectacular track record when it comes to taking the world by storm. It’s been a long time since Edith Piaf and Maurice Chevalier!”

    Dreyfus: “I see China adventure as really being the start of a new era. I have heard some of the new music Jean-Michel has composed and I am absolutely convinced that he has yet to produce his best work. I think in two years time he will be playing and composing better than ever – making music such as nobody has ever heard before and music which will have a universal appeal.

    I think the synthesizer has the same importance today as the piano did when it was first introduced at the beginning of the 18th century. We live in 1982 and we should be in tune with our time, much as I venerate the artistic achievements of the past. It is the synthesizer which is sending out the communications signals of today and Jarre has the talent and creative ability to give the synthesizer the widest possible audience”.

 

Toen ik in 1976 voor de eerste keer het instrumentale ‘Oxygène IV’ hoorde, kon ik niet vermoeden wat er in zes jaar daarna zou gaan gebeuren…

 

 

Harry Knipschild

11 september 2022

 

Clips

 

* Maurice Jarre, Somewhere my love

* Interview met de Doors, 1969

* Jean-Michel Jarre, Oxygène IV, 1976

* Jean-Michel Jarre, Parijs, 14 juli 1979

* Jean-Michel Jarre in China, 1981

 

Literatuur

 

Ad Visser, ‘Een schijfje lucht’, Telegraaf, 28 juni 1977

Ton Olde Monnikhof, ‘Parijse triomf voor synthesizer-bespeler Jean-Michel Jarre’, Algemeen Dagblad, 17 juli 1979

Louis du Moulin, ‘Toetsenvirtuoos Jarre speelt komende herfst opnieuw ‘op de maan’’, Vrije Volk, 30 mei 1981

Ton de Zeeuw, ‘Jean-Michel Jarre naar China’, Telegraaf, 15 juli 1981

‘De ongelooflijke popnacht in China’, Muziek Expres, januari 1982

Billboard, bijlage Jean-Michel Jarre, 13 maart 1982

Jonathan Spence, Op zoek naar het moderne China, 1600-1989, Amsterdam 1991

Ezra F. Vogel, Deng Xiaoping and the transformation of China, Harvard University Press 2011